Η μακροζωία στην Ικαρία δεν είναι κοινό μυστικό αλλά παράδειγμα προς μίμηση!
Από τη Marissa Tejada
Με λεπτές, λευκές τρίχες να πέφτουν στα πλάγια και φορώντας χοντρά γυαλιά, η Ιωάννα Πρωίου γλιστρά τα ζαρωμένα, ηλιόλουστα δάχτυλά της στο μπλέ νήμα που απλώνεται πάνω από το βαρύ ξύλινο αργαλειό της. Μετακινεί ένα μοχλό προς τα εμπρός στον χειροποίητο μηχανισμό ξανά και ξανά, μια τεχνική που έχει τελειοποιήσει πάνω από 90 χρόνια.
Κάνε στη ζωή σου αυτό που θες με πάθος!
Με τον αργαλειό αυτόν, η κα Ιωάννα δημιουργεί τις υφαντές τσάντες και τα ρούχα που πουλάει στο μικρό κατάστημα της στον Χριστό Ραχών, ένα χωριό 300 κατοίκων στην Ικαρία, περίπου εννέα ώρες ακτοπλοϊκώς από τον Πειραιά. Καθώς λοιπόν τα χέρια της μετακινούνταν με ρυθμικό τρόπο και ο αργαλειός ανακινήθηκε ελαφρώς, η 105χρονη μου είπε πόσο αγαπά ακόμα τη δουλειά της….
«Κάνε στη ζωή σου αυτό που θες με πάθος», μου είπε. «Όταν ο σύζυγός μου πέθανε πριν από δεκαετίες, συνέχισα να κάνω ό, τι αγαπώ. Αργότερα, κάποιος άλλος μου έκανε πρόταση, αλλά είπα «όχι». Είμαι παντρεμένη με τον αργαλειό μου “!
Η μακροζωία στην Ικαρία
Όχι μακριά από το σημείο όπου η κα Ιωάννα Πρωίου πωλεί τα προϊόντα της, η κεντρική πλατεία του Χριστού Ραχών είναι ήσυχη και ήρεμη. Οι ντόπιοι απολαμβάνουν τον καφέ τους στη σκιά των φυλλωδών πλάτανων και χαριεντίζονται έξω από τα σπίτια τους, που είναι φτιαγμένα με κεραμιδοσκεπές. Οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων ανοίγουν και κλείνουν τις πόρτες τους χωρίς ωράριο. Πολλά από τα καταστήματα λειτουργούν σε ένα μοναδικό σύστημα πώλησης: οι πελάτες παίρνουν ό,τι θέλουν και αφήνουν χρήματα στον πάγκο σε αντάλλαγμα.
Είναι μια αρκετά συνηθισμένη σκηνή στα ελληνικά νησιά αλλά στην Ικαρία ακόμη περισσότερο: εδώ, το ένα τρίτο του πληθυσμού του νησιού ζει για πάνω από 90 χρόνια. Μαζί με τη Σαρδηνία στην Ιταλία, την Nicoya στην Κόστα Ρίκα, την Οκινάβα στην Ιαπωνία και την Loma Linda στην Καλιφόρνια, η Ικαρία ανήκει στην Μπλε Ζώνη , μία από τις πέντε δηλαδή περιοχές όπου οι άνθρωποι έχουν εξαιρετικά ποσοστά μακροζωίας.
Οι ειδικοί συχνά αναφέρονται στην υγιεινή διατροφή και σε έναν ενεργό τρόπο ζωής ως το κλειδί για τη μακροζωία. Οι ειδικοί υγείας και οι ανθρωπολόγοι που σχετίζονται με το έργο της “Μπλε Ζώνης” σημειώνουν επίσης τη σημασία των στενών οικογενειακών δεσμών αλλά και της πίστης στο Θεό. Οι Ικαριώτες προσπαθούν να παραμείνουν στενά συνδεδεμένοι με τις οικογένειες και τους γείτονές τους, ενώ οι ηλικιωμένοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινότητα. Οι παππούδες συχνά βοηθούν στην ανατροφή των παιδιών αλλά και στην διεύθυνση τοπικών επιχειρήσεων. Όμως η Πρωίου αποδίδει τη μακροζωία της στο πάθος για ύφανση και την προσωπική της προοπτική της ζωής. “Μην ζητάτε περισσότερα από ό,τι πραγματικά χρειάζεστε. Αν ζηλεύετε τους άλλους, αυτό μπορεί μόνο να σας δώσει άγχος, » μας είπε.
Οι κάτοικοι της Ικαρίας
Ο συνταξιούχος γιατρός Χριστόδουλος Ξενάκης έχει μια άλλη θεωρία για το πώς οι Ικαριώτες αποφεύγουν το περιττό άγχος. Τον συναντήσαμε εν συντομία κατά την πρώτη μας ώρα στο νησί και συμφωνήσαμε να βρεθούμε ξανά, αν και το να τον εντοπίσουμε ήταν αρκετά δύσκολο.
“Κανείς δεν κανονίζει πραγματικά ραντεβού εδώ”, είπε ο 81χρονος που θεωρείται νεαρός σύμφωνα με τα πρότυπα της Ικαρίας λίγες μέρες αργότερα, όταν τον συνάντησα στο χωριό. Ο χρόνος είναι σημαντικό μέρος της ζωής στην Ικαρία εξήγησε ο Ξενάκης, αλλά όχι με τον τρόπο που νομίζουν οι περισσότεροι σημερινοί άνθρωποι. «Εδώ λέμε “θα σε δω το πρωί, το απόγευμα ή μπορεί το βράδυ”. Γενικά δεν αγχωνόμαστε».
Ο Ξενάκης είπε ξανά πως οι Ικαριώτες περνούν τις μέρες τους με κάποιο σκοπό. Με ενθουσιασμό μου είπε για το τελευταίο του project που διοργάνωσε το Ikaria Senior Regatta, έναν αγώνα βαρκών για τον οποίο η ελάχιστη προκριματική ηλικία για καπετάνιους είναι τα 70. Είκοσι συμμετέχοντα πληρώματα, πλέουν σε μια διαδρομή 14 ναυτικών μιλίων από τη γειτονική Σάμο προς την Ικαρία και πίσω.
“Δεν είναι πραγματικά ένας αγώνας”, δήλωσε ο Ξενάκης. “Απλά η Regatta δείχνει ότι μπορούμε ακόμη να το κάνουμε και είμαστε ικανοί.”
Στα χωριά Άγιος Κύρηκος – Φάρος
Η γνωστή ιστοσελίδα greece-is.com παρουσίασε το παράδειγμα δυο ακόμη Ικαριωτών. Και αυτοί, έχουν την δικιά τους θεώρηση για το τι εστί «μακροζωία στην Ικαρία». Για παράδειγμα η κα Άννα Φουντούλη γεννήθηκε το 1924 αλλά καθημερινά κάνει περίπατους κατά μήκος της προκυμαίας του Αγίου Κηρύκου. Κατά αυτήν, θα περπατά «για όσο την βαστάζουν τα πόδια της…» Πρόσχαρη και φιλόξενη, έκανε επίδειξη των παραδοσιακών κεντημάτων της και φωτογραφιών από την παλιά ζωή στην Ικαρία. Συχνά – πυκνά όλο ζωντάνια πετιόταν από την καρέκλα της για να ανοίξει σε κάποιον φίλο. Το μυστικό της; «Μην τρώτε πάρα πολύ και να αγαπάτε τον τόπο σας», έλεγε!
Το άλλο παράδειγμα, είναι μια 90χρονη Ικαριώτισσα, κάτοικος του χωριού Φάρος που δεν λέει να το βάλει κάτω. Κερνάει τους φιλοξενούμενους από τις ελιές του κήπους της, χειροποίητες σπιτικές φρυγανιές και λίγη «κοπανιστή» που κάνει μόνη της. Από τα χρόνια έχει πληγές στα πόδια της και αυτό της προκαλεί πόνο: «-Πιστεύω πραγματικά ότι πρέπει να πεθαίνουμε μετά τα 80 αγαπητοί μου. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι ταλαιπωρία είναι η ζωή από κει και μετά…» Παρόλα αυτά, σημειώνουν οι δημοσιογράφοι του greece-is.com, η κα Γιαννούλα ήταν αρκετά δραστήρια, γλυκιά και φιλόξενη στην παρουσία τους!
Η διατροφή στην Ικαρία
Για το μυστικό της Ικαριώτικης μακροζωίας οι ειδικοί συμφωνούν: οφείλεται στην διατροφή! Αυτό είναι τα πλεονέκτημα της Μεσογειακής διατροφής, αφού μειώνει την χοληστερίνη και επομένως αποφεύγονται τα καρδιακά νοσήματα…Τι περιλαμβάνει αυτή; πλούσια λαχανικά, φρέσκα φρούτα και φυσικά τροφές με χαμηλά λιπαρά.
Οι κάτοικοι επίσης φτιάχνουν ένα ρόφημα από ένα μείγμα βοτάνων· το «βραστικό», φτιάχνεται κυρίως με φασκόμηλο, μελισσόχορτο, βαλσαμόχορτο και σερβίρεται με την προσθήκη μελιού. Η αγνή τυροκομία, τα ανόθευτα γεωργικά προιόντα και ο καθαρός αέρας είναι πράγματα που εξυμνούν οι ξένοι, επίσης ως παράγοντα που προάγει την μακροζωία.
Σύγχρονες μελέτες αποδίδουν μια αρκετά ευεργετική επίδραση του ελληνικού καφέ στην καρδιά πράγμα που προέκυψε έπειτα, από την παρατήρηση των Ικαριωτών: «Ο βραστός ελληνικός καφές, που είναι πλούσιος σε πολυφαινόλες και αντιοξειδωτικά και ο οποίος περιέχει μέτρια ποσότητα καφεΐνης, φαίνεται να παρέχει περισσότερα οφέλη σε σχέση με άλλα είδη καφέ», ανέφερε ο έγκριτος επιστήμονας Δρ. Σάσος στο περιοδικό Vascular Medicine. Ανέφερε μάλιστα πως τα ποσοστά μακροζωίας στην Ικαρία είναι δέκα φορές περισσότερα, σε σχέση με αυτά των Ευρωπαίων, αφού μόλις το 0,1% ξεπερνάει την ηλικία των 90 ετών.
Βέβαια για τους ντόπιους αυτό έχει να κάνει καθαρά με το lifestyle, και την αποφυγή του άγχους όπως προαναφέραμε.
Ένα ντόπιο «γεροντάκι» σε κάποιο από τα καφενεία του χωριού μας ανέφερε την δικιά του θεώρηση για την ζωή: «…τρώγε τα μισά, περπάτα το διπλάσιο, γέλα τρεις φορές περισσότερο και αγάπα όσο μπορείς…» Και αυτό πράγματι είναι το μυστικό της μακροζωίας στην Ικαρία!
