Η Παναγία της Τήνου ή αλλιώς η “Μεγαλόχαρη”, είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που για αιώνες τώρα κοσμεί το νησί. Έλαβε το προσωνύμιο “Μεγαλόχαρη” εξαιτίας της μεγάλης Χάρης που έλαβε από τον Κύριο, να ακούσει τον Αρχαγγελικό χαιρετισμό “Χαίρε Κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά Σου”, και δι’ Αυτής να οικονομηθεί η σωτηρία ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους.
Σήμερα η εικόνα της Παναγίας φυλάσσεται στο ναό Ευαγγελίστριας της Τήνου, ο οποίος αποτελεί ένα διεθνή προσκύνημα και μεγάλο φιλανθρωπικό ίδρυμα.
Το παρόν άρθρο είναι αφιερωμένο στην Παναγία μας, που είναι μάνα μας και Μητέρα του Θεού. Θα προσπαθήσουμε να καλύψουμε τα πάντα που αφορούν το συγκλονιστικό ιστορικό της ευρέσεως της εικόνας, τα θαύματα της Μεγαλόχαρης, πρακτικές πληροφορίες και συμβουλές που αφορούν το προσκύνημα.
Το ιστορικό της Παναγίας της Τήνου
Το σημερινό μαρμάρινο παλάτι της Παναγίας μας, με τα πολυάριθμα παρεκκλήσια, τα κελιά και τα γραφεία, ήταν από την αρχαιότητα ένας τόπος θρησκευτικών συγκεντρώσεων και εκδηλώσεων. Πληθώρα ανασκαφών έχουν αποδείξει πως την προχριστιανική εποχή ένας ναός του Διόνυσου υπήρχε στον τόπο, ο οποίος ήταν γνωστός στο πανελλήνιο. Παράπλευρα του ναού, ένα αρχαίο θέατρο χρησιμοποιούνταν για θεατρικά δρώμενα και αθλοπαιδιές.
Με την έλευση της Ορθοδοξίας στα νησιά των Κυκλάδων, ο αρχαίος αυτός ναός μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία που ήταν αφιερωμένη στην Παναγία και τον Τίμιο Πρόδρομο. Εκεί βρισκόταν και η θαυματουργή εικόνα της Μεγαλόχαρης, όπου φυλασσόταν και τιμόταν με περισσή ευλάβεια.
Από τότε θα περάσουν αρκετοί αιώνες. Η μάστιγα των Σαρακηνών πειρατών που πλήττει την εποχή εκείνη τον Άθω και άλλες περιοχές της Ελλάδας, δεν θα αφήσει και τις Κυκλάδες ανεπηρέαστες. Τον 10ο αιώνα, σαν μανιώδης λαίλαπα, η επιδρομή των εισβολέων κατακαίει τον ναό της Παναγίας, θάβοντας τα απομεινάρια του στην γη, μια για πάντα. Ή τουλάχιστον έτσι νόμιζαν τότε…
Ομοίως και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας θα έμενε για αρκετά χρόνια στην γη. Θα περνούσαν ακόμη αρκετοί αιώνες, μέχρι την στιγμή που ένας εργάτης με την αξίνα του, το 1823 θα χάριζε στον πιστό λαό ένα από τα πολυτιμότερα κειμήλια της Ορθοδοξίας.
Η εύρεση της εικόνας
Η Μονή Κεχροβουνίου είναι ένα από τα σημαντικότερα και πιο γραφικά προσκυνήματα της Τήνου. Η ακριβή της τοποθεσία είναι στο ομώνυμο βουνό Κεχροβούνι, σε απόσταση 20’ περίπου από το λιμάνι της Τήνου. Σε αυτό το μοναστήρι λοιπόν συνέβησαν πολλά θαυμαστά γεγονότα σχετικά με την εύρεση της εικόνας, με κορυφαία τα οράματα της μοναχής Πελαγίας που συνέβησαν κατά το έτος 1823. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…
Τα πρώτα σημάδια
Δυο χρόνια νωρίτερα από τα θαυμαστά οράματα στην μοναχή Πελαγία, το 1821, η Παναγία μας έκανε φανερή την ύπαρξη της εικόνας της σε μια από τις κοπέλες του χωριού: την Άννα Δοξαρά. Της υπέδειξε το ακριβές σημείο, το οποίο αργότερα επισκέφτηκε με έναν Τήνιο εργάτη, τον Μιχαήλ Πολύζο.
Αρκετοί χωρικοί ακολούθησαν τα δυο άτομα με σκοπό να συνδράμουν στις έρευνες για την ανεύρεση της εικόνας. Παρ’ όλες όμως τις προσπάθειες, τα μοναδικά ευρήματα που βρέθηκαν στην περιοχή ήταν μερικά τμήματα του αρχαίου ναού του Τιμίου Προδρόμου. Η πολυπόθητη εικόνα της Ευαγγελίστριας δεν βρέθηκε και την χαρά ακολούθησε η πικρή απογοήτευση…
Τα οράματα της μοναχής Πελαγίας
Το κοσμικό όνομα της μοναχής Πελαγίας ήταν Λουκία Νεγρεπόντη. Ο πατέρας της ήταν ιερέας και η μητέρα της κατάγονταν από την οικογένεια Φραγκούλη στο χωριό Τριπόταμος. Από την νεαρή της ηλικία η Πελαγία είχε ιδιαίτερη κλίση προς τα πνευματικά: προσευχόταν και νήστευε πολύ. Έτσι πήρε την απόφαση να ακολουθήσει τον μονήρη βίο. Όπως και έγινε…
Λίγα χρόνια αργότερα η νεαρή Πελαγία μετέβη στην γειτονική Μονή Κεχροβουνίου όπου βρίσκονταν η θεία της, για να ασκητεύσει. Τότε έμελλε να γίνει κάτι που θα άλλαζε την ζωή της για πάντα: Στις 9 Ιουλίου του 1822 είδε ολοζώντανη την Παναγία η οποία Της ζητούσε να πάει στο χωράφι του Δοξαρά. Εκεί θα ανακάλυπτε μια θαυματουργή της εικόνα που ήταν χαμένη για αιώνες… Σε όλα αυτά σύμμαχος θα ήταν ο επίσκοπος Καντάδης, ο οποίος θα επιτάχυνε την εργασία των ανασκαφών.
Αρχικά η μοναχή Πελαγία από ταπείνωση δεν έκανε τίποτα. Την επόμενη Κυριακή, 16 του ίδιου μήνα, η Παναγία της εμφανίστηκε πάλι, όμως εξακολουθούσε να αμφιβάλλει για την προέλευση των οραμάτων. Την Κυριακή 23 Ιουλίου, στην τρίτη και πιο επίμονη προτροπή της Μητέρας του Θεού, η Πελαγία αποφασίζει να αποκαλύψει τα πάντα σχετικά με τις θαυμαστές οπτασίες…
Τα πρώτα ευρήματα
Πρώτα ενημερώθηκε ο επίσκοπος της Τήνου ο οποίος αμέσως έδωσε την ευλογία του για νέες ανασκαφές. Χτυπώντας τις καμπάνες συγκέντρωσε μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Τήνου, στους οποίους μίλησε με λόγια γεμάτα πίστη για το όραμα της Πελαγίας. Γεμάτοι πίστη, κλήρος και λαός, ξεκίνησαν αμέσως τις εργασίες τον Σεπτέμβριο του 1822.
Οι πρώτες ανασκαφές έφεραν στο φως τα ερείπια από τα θεμέλια της Εκκλησίας που προαναφέραμε, ένα βαθύ αλλά ξερό πηγάδι, μαρμάρινες πλάκες με διάφορες επιγραφές, εκκλησιαστικά χειρόγραφα. Ωστόσο δεν βρέθηκε η θαυματουργή Εικόνα, για την οποία μιλούσε το όραμα της Πελαγίας. Οι μέρες περνούσαν χωρίς κάποιο θετικό εύρημα. Λίγο λίγο ο ενθουσιασμός άρχισε να λιγοστεύει μέχρι που οι ανασκαφές σταμάτησαν.
Ταυτόχρονα, όμως, με τη διακοπή των ανασκαφών μια τρομερή ασθένεια έκανε την εμφάνισή της στο νησί, με αυξανόμενα θανατηφόρα αποτελέσματα. Γεμάτοι από τρόμο, οι Τήνιοι ζήτησαν την προστασία της Παναγίας, μετανοώντας για την ανυπακοή που έδειξαν στις προσταγές Της. Με μια ζεστή και συγκινητική ομιλία, ο Μητροπολίτης κάλεσε όλους τους κατοίκους να ξαναρχίσουν τις ανασκαφές, οι οποίες πράγματι άρχισαν, με μεγαλύτερο ζήλο και ενθουσιασμό.
Αυτή τη φορά οι ανασκαφές έγιναν με συστηματικό τρόπο. Συστάθηκε ειδική επιτροπή επιθεώρησης. Οι κάτοικοι των χωριών, ο ένας μετά τον άλλον, βοηθούσαν για την επίσπευση των ερευνών.
Μετά από περίπου ένα μήνα εργασίας αποφασίστηκε να ξεκινήσει, παράλληλα με τις αναζητήσεις της εικόνας, το κτίριο του ναού. Έτσι, την 1η Ιανουαρίου 1823 τέθηκε ο ακρογωνιαίος λίθος για την Εκκλησία της «Ζωοδόχου Πηγής» ή της «Ευρέσεως», όπως λέγεται μετά την εύρεση της εικόνας. Αυτή η εκκλησία βρίσκεται ακριβώς κάτω από την λαμπρή Εκκλησία του Ευαγγελισμού.
Η εύρεση της θαυματουργής εικόνας.
Ήταν η 30η Ιανουαρίου 1823. Παρά τη μεγάλη γιορτή των Τριών Ιεραρχών, οι εργασίες συνεχίστηκαν κανονικά από τους κατοίκους του χωριού Φαλατά. Την εποχή εκείνη το έργο περιοριζόταν κυρίως στην εκσκαφή του υπόγειου ορόφου της Εκκλησίας, την ισοπέδωση και τη μεταφορά των χωμάτων.
Στις 2 μ.μ. λοιπόν ένας από τους εργαζόμενους αισθάνθηκε σε απόσταση περίπου 2 μέτρων από το πηγάδι ότι η αξίνα του χτύπησε σε ξύλο. Γεμάτος με χαρά και συγκίνηση, είδε ένα μέρος της εικόνας όπου διακρινόταν ο Αρχάγγελος να βαστάζει τον κρίνο. Αμέσως κάλεσε τους συναδέλφους του και σύντομα βρήκαν το υπόλοιπο τμήμα της εικόνας, όπου φαίνεται η Παναγία γονατιστή να αποδέχεται το Θείο μήνυμα της Ενσάρκωσης του Σωτήρα.
Μετά από ένα γρήγορο καθαρισμό η εικόνα ενώθηκε στα δύο της μέρη και όλοι την ασπάστηκαν με ευλάβεια.
Τα νέα της εύρεσης της εικόνας εξαπλώθηκαν με ταχύτητα φωτός σε όλη την πόλη της Τήνου και τα κοντινά χωριά. Πλήθοι ανθρώπων με δάκρυα στα μάτια, άρχισαν να συρρέουν από όλα τα μέρη για να προσκυνήσουν την Παναγία. Μεταξύ των πρώτων που έφτασαν στο χώρο, ήταν ο επίσκοπος με τους κληρικούς. Με ευλάβεια και γεμάτοι χαρά τοποθέτησαν την εικόνα σε ένα προσκυνητάρι έξω από την μισοτελειωμένη εκκλησία, ώστε να μπορεί ο καθένας να την προσκυνήσει.
Χαρακτηριστικά της εικόνας της Μεγαλόχαρης
H Εικόνα παρέμεινε κρυμμένη στο έδαφος για περίπου 850 χρόνια. Ευτυχώς, η υγρασία και οι καιρικές συνθήκες δεν κατάφεραν να αλλοιώσουν τα αγιογραφικά στοιχεία της εικόνας, πράγμα που μπορεί να αποδοθεί μόνο σε παρέμβαση της Παναγίας.
Η μεγαλύτερη επιφάνεια της εικόνας είναι καλυμμένη από το πλήθος των ταμάτων και του ασημένιου “πουκαμίσου”. Παρ’ όλα αυτά γνωρίζουμε ότι εσωτερικά απεικονίζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Εκεί, παρουσιάζεται η Μεγαλόχαρη γονατιστή, με το κεφάλι της σκυμμένο με ευλάβεια, να φορά ένα βασιλικό φόρεμα κίτρινου και πράσινου χρώματος . Στο μικρό αναλόγιο βρίσκεται ένα ανοιχτό βιβλίο, με τα λόγια τα οποία πρόφερε η Παναγία μετά τον Ευαγγελισμό της. Στο κέντρο και ψηλά στην εικόνα, διακρίνεται το Άγιο Πνεύμα να κατεβαίνει με τη μορφή ενός περιστεριού από τον ουρανό.
Απέναντι από τη Θεοτόκο και στραμμένη προς την πλευρά της βρίσκεται η φωτεινή φιγούρα του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, ο οποίος βαστάζει στο αριστερό του χέρι το συμβολικό κρίνο της αγνότητας.
Στο πίσω μέρος της η εικόνα φέρει από τα ίχνη της φωτιάς, που έβαλαν οι Σαρακηνοί πειρατές για να αποτελειώσουν το έργο τους. Θαυματουργικά η εικόνα διατηρεί έως σήμερα αναλλοίωτη την αρχική της μορφή.
Ο αγιογραφικός της τύπος δεν ανήκει στην βυζαντινή σχολή. Είναι πολύ μεγαλύτερης ηλικίας και ανήκει στα Πρωτοχριστιανικά χρόνια. Μελετητές με την προέλευση της εικόνας, κατέληξαν στο ομόφωνο συμπέρασμα πως η Μεγαλόχαρη της Τήνου είναι έργο του Απόστολου Λουκά. Θεωρούν μάλιστα ότι είναι μία από τις τρεις πρώτες εικόνες του Αγίου Λουκά, από τον καιρό που ζούσε η Παναγία στη Ναζαρέτ.
Η θαυματουργική της Χάρη, λέγεται ότι προέρχεται από την ίδια την Μητέρα του Θεού η οποία, ικανοποιημένη μπροστά στην αληθοφανή παρουσίαση της Θείας στιγμής του Ευαγγελισμού Της ευλόγησε την εικόνα, με τα εξής λόγια: «Ἡ Χάρις τοῦ ἐξ ἐμοῦ τεχθέντος δί’ ἐμοῦ μετ’ αὐτῶν». Δηλαδή, η Χάρις του Χριστού, πού γεννήθηκε από μένα, να είναι διά μέσου εμού πάντα μαζί με τις εικόνες αυτές.
Όπως τα περισσότερα κειμήλια της Ορθοδοξίας, η εικόνα είναι καλλυμένη με άφθονο χρυσό και πολύτιμους λίθους. Αυτά προσφέρθηκαν από αυτοκράτορες, βασιλιάδες ακόμη και φτωχούς Χριστιανούς ανά τους αιώνες, ως ανταπόδοση στην Παναγία για την εκπλήρωση των ταμάτων τους. Έτσι, περιμετρικά η εικόνα καλύπτεται από ένα χρυσό πλαίσιο στο οποίο έχουν τοποθετηθεί πολύτιμα δαχτυλίδια, μενταγιόν, αγκράφες. Επίσης πολύτιμοι λίθοι όπως διαμάντια, ρουμπίνια σμαράγδια και πραγματικά μαργαριτάρια συνοδεύουν την εικόνα.
Ένα πιστό αντίγραφο της Παναγίας της Μεγαλόχαρης μπορεί να βρεθεί σε ένα μικρό χώρο, δίπλα από τον ναό.
Ο ναός της Παναγίας της Τήνου
Αμέσως μετά την εύρεση της εικόνας, αποφασίστηκε να οικοδομηθεί μια μεγάλη Εκκλησία πάνω από το παρεκκλήσι του Ζωοδόχου Πηγής. Για το σκοπό αυτό η κάτω εκκλησία επεκτάθηκε προς τα δεξιά και προς τα αριστερά αφού δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες πύλες. Τότε από κάτω ξεκίνησε η κατασκευή της λαμπρής Εκκλησίας που βλέπουμε σήμερα, σύμφωνα με τα σχέδια του Ευστράτιου Καλλονάρη, αρχιτέκτονα και καλλιτέχνη από τη Σμύρνη.
Στο χώρο βρίσκεται και ένα αγίασμα που έχει βοηθήσει στη θεραπεία πολλών, ανιάτων ασθενειών.
Ολόκληρη η οικοδομική εργασία, η αγιογράφηση και η τελική εκπόνηση του ναού, με τις γύρω περιοχές και τις επεκτάσεις της τελείωσε το 1830. Δηλαδή μέσα σε οκτώ χρόνια. Το έργο που περατώθηκε σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα είναι πραγματικά εκπληκτικό. Επιπλέον, αν λάβουμε υπόψη τις κακές συνθήκες που επικρατούσαν τότε, η κατασκευή αυτού του θαυμάσιου μαρμάρινου συγκροτήματος, το οποίο διατηρείται σχεδόν αμετάβλητο μέχρι σήμερα, δεν πρέπει να αποδοθεί σε τίποτα άλλο από ένα θαύμα.
Οι καλύτεροι τεχνικοί εργάστηκαν για να παράγουν τα πιο λαμπρά μάρμαρα. Επιφανείς καλλιτέχνες δημιούργησαν την υπέροχη εσωτερική διακόσμηση. Οι πιο διάσημοι αρχιτέκτονες εκείνης της εποχής έχτισαν το μαρμάρινο παλάτι της Παναγίας με την βοήθεια δεκάδων εργαζομένων και τεχνικών. Όλοι τους από το υστέρημα τους βοήθησαν στην κατασκευή του ναού, χωρίς να ζητήσουν ιδιαίτερες υψηλές αμοιβές. Τα μοναδικά μάρμαρα και οι κίονες που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του ναού, ήταν από τους αρχαίους ναούς της Δήλου και του Ποσειδώνα στα Κιόνια Τήνου. Μάρμαρα πάρθηκαν επίσης και από τα λατομεία του Πανόρμου. Κάθε σκάφος που περνούσε από το νησί, φορτωμένο με ασβέστη, ξυλεία ή άλλο οικοδομικό υλικό, όταν ενημερωνόταν για τις ανάγκες του ναού, χάριζε μέρος του φορτίου για την κατασκευή του.
Όταν κάποια στιγμή τα χρήματα της Εκκλησίας είχαν εξαντληθεί, η Παναγία (με ένα από τα αναρίθμητα θαύματα που συμβαίνουν μέχρι σήμερα στον ναό της), αναπλήρωσε το ταμείο με χρήματα και το έργο συνεχίστηκε χωρίς διακοπή.
Έτσι οικοδομήθηκε η εκκλησία και όλο το συγκρότημα, το οποίο διατηρείται έως σήμερα με κάποιες μικροαλλαγές ή ανακαινίσεις.
Παναγία της Τήνου – Πρόγραμμα ακολουθιών
Η καλύτερη περίοδος για να επισκεφτεί κάποιος τον ναό της Ευαγγελίστριας στην Τήνο, δεν είναι άλλος από τον 15Αύγουστο, εκεί όπου στον προαύλιο χώρο τελούνται καθημερινά παρακλήσεις για όλο τον κόσμο. Οι καλοκαιρινοί μήνες ενδεικνύονται ιδιαίτερα για την οργάνωση μιας προσκυνηματικής εκδρομής στην Τήνο, αφού εκτός από την ευλογία της θαυματουργής εικόνας υπάρχουν αναρίθμητα ξωκκλήσια, γραφικά μοναστήρια και χωριά για να εξερευνήσει κανείς.
Όσον αφορά το πρόγραμμα των ακολουθιών, υπάρχουν οι παρακάτω εορταστικοί περίοδοι στο προσκύνημα της Παναγίας της Τήνου:
30 Ιανουαρίου – Επέτειος της εύρεσης της Ιεράς Εικόνας.
Αυτή η ημέρα είναι η πιο χαρμόσυνη για το νησί της Τήνου. Ολόκληρος ο πληθυσμός του νησιού με προσκυνητές από όλη την Ελλάδα και εξωτερικό, συμμετέχουν στο εορταστικό κλίμα για την εύρεση της εικόνας της Παναγίας, που έγινε δυο αιώνες πριν.
Το απόγευμα την παραμονή, η εικόνα μεταφέρεται με μεγάλη τιμή στον κάτω ναό και τοποθετείται κοντά στο σημείο όπου έμενε θαμμένη για αιώνες. Ακολουθεί μια ειδική ακολουθία αφιερωμένη στην εύρεση της. Ανήμερα, πραγματοποιείται μια Αρχιερατική Θεία Λειτουργία με την παρουσία πολλών επισκόπων. Μέχρι τις 2 μ.μ. και υπό την συνεχή κωδωνοκρουσία όλων των εκκλησιών, η εικόνα της Μεγαλόχαρης μεταφέρεται στους διακοσμημένους δρόμους της πόλης, υποβασταζόμενη από τους επιτρόπους της εκκλησίας, τις τοπικές αρχές και εκπροσώπους του πληθυσμού. Μετά από μια σύντομη δέηση στην αποβάθρα του λιμανιού, η εικόνα της Παναγίας της Τήνου επιστρέφει στο μαρμάρινο ανάκτορό της, όπου πραγματοποιείται μια επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο των Κτιτόρων του ναού.
Οι τάφοι όλων εκείνων που θυσίασαν τις περιουσίες τους και τους εαυτούς τους για την κατασκευή της Εκκλησίας, βρίσκονται στην ανατολική πλευρά του ναού.
25 Μαρτίου, Ο Ευαγγελισμός της Παναγίας
Αυτή η μέρα έχει διπλή σημασία για όλη την Ελλάδα, αφού γιορτάζεται ταυτόχρονα ο Ευαγγελισμός της Παναγίας και η επέτειος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που έφερε την απελευθέρωση του έθνους μας. Η ημέρα εκείνη στην Μεγαλόχαρη της Τήνου εκτός από τον θρησκευτικό της χαρακτήρα, αποκτά και μια νότα εθνικής εορτής. Για το λόγο αυτό πολλά μέλη της κυβέρνησης φτάνουν με επίσημο τρόπο στο νησί, με τη βοήθεια ειδικού σκάφους.
Μέχρι το 1920 μεγάλες μάζες χριστιανών κυρίως από τις μικρασιατικές περιοχές, πλημμύριζαν το νησί για να συμμετάσχουν στους εορτασμούς. Ωστόσο, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών με την Τουρκία και τον ξεριζωμό του ελληνικού στοιχείου από τις ακτές της Μικράς Ασίας, η ροή των προσκυνητών αυτά σταμάτησε.
Σήμερα παρά την έντονη ζέστη του καλοκαιρίου (ειδικά τον Δεκαπενταύγουστο), η προσέλευση των ατόμων ανέρχεται σε αρκετές χιλιάδες.
Στον εσπερινό του Ευαγγελισμού συμμετέχουν αρκετοί επίσκοποι. Μέχρι την επόμενη ημέρα η εκκλησία θα παραμείνει ανοιχτή ώστε οι προσκυνητές να έχουν την ευκαιρία να κάνουν μια μικρή αγρυπνία για χάρη της Παναγίας. Την επόμενη ημέρα, του Ευαγγελισμού, πραγματοποιείται η Αρχιερατική Θεία λειτουργία και η λιτανεία της Μεγαλόχαρης μέχρι το λιμάνι.
23 Ιουλίου, Επέτειος του Οράματος της Αγίας Πελαγίας.
Την ημέρα αυτή ο λαός της Τήνου την αφιερώνει στη μνήμη της Αγίας Πελαγίας και στο όραμα της.
Ανήμερα της γιορτής, πλήθος πιστών με τη συνοδεία μοναζουσών κατευθύνονται για την Μονή Κεχροβουνίου όπου ασκήτεψε ως μοναχή, η Αγία Πελαγία. Μετά την θεία λειτουργία ο προσκυνητής μπορεί να επισκεφτεί το κελλί της, το οποίο ακόμη διατηρεί πολλά από τα προσωπικά της αντικείμενα.
Αργότερα το απόγευμα, η εικόνα επιστρέφει στον ναό της Ευαγγελίστριας περικυκλωμένη από πλήθους λαού και κλήρου.
15 Αυγούστου, Η Κοίμηση της Θεοτόκου.
Αυτή την ημέρα, περισσότεροι από 30.000 προσκυνητές από όλα τα μέρη της Ελλάδας και το εξωτερικό, ξεπερνώντας τα, έρχονται με πίστη στην Μεγαλόχαρη να πούνε τον πόνο τους. Οι εκπρόσωποι της Κυβέρνησης, πολλά σημαίνοντα πρόσωπα καθώς και η στρατιωτική φρουρά, φτάνουν την παραμονή. Παράλληλα, πλήθη ανθρώπων μπροστά στην Εκκλησία περιμένουν υπομονετικά να προσκυνήσουν την Παναγία και, ει δυνατόν, να εξασφαλίσουν ένα χώρο μέσα στην Εκκλησία.
Ενώ η λατρεία συνεχίζεται καθ ‘όλη τη διάρκεια της νύχτας, όσοι παραμένουν στην Εκκλησία προσφέρουν μια ολοκάρδια προσευχή στην Παναγία να ικανοποιήσει το αίτημα τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που κατά την διάρκεια αυτής της αγρυπνίας η ατμόσφαιρα ηλεκτρίζεται από φωνές υπερβολικής χαράς, από τυφλά κορίτσια που βρήκαν το φως τους και μητέρες που βρήκαν ίαση στην ανίατη ασθένεια του παιδιού τους.
Την ημέρα της γιορτής, ο θόρυβος και η κυκλοφορία στην Τήνο μοιάζουν με εκείνη της πρωτεύουσας Αθήνας… Ο πληθυσμός των 3000 ανθρώπων αυξάνεται δέκα φορές μέσα σε ένα βράδυ ενώ τα σπίτια και οι δρόμοι του νησιού, κατακλύζονται από ανθρώπους. Η μικρή αποβάθρα στο λιμάνι γεμίζει από προσκυνητές, από κάθε γωνιά της γης.
Σε ατελείωτες ουρές που σχηματίζονται μπροστά στην Εκκλησία, οι προσκυνητές περιμένουν υπομονετικά για να λατρέψουν τη Χάρη της. Τα μεγάλα κεριά τα οποία ο καθένας έχει υποσχεθεί να ανάψει μπροστά από την εικόνα, προεξέχουν ανάμεσα στο μεγάλο πλήθος.
Στις 10 π.μ. πραγματοποιείται επίσημη λιτανεία της Εικόνας, μετά την οποία οι κληρικοί και οι αξιωματούχοι πηγαίνουν σε ειδικό σκάφος μέχρι το σημείο όπου στις 15 Αυγούστου 1940 το καταδρομικό «ΕΛΛΗ», ένα από τα καλύτερα ελληνικά ναυτικά σκάφη εκείνη την εποχή, βυθίστηκε από ένα ιταλικό υποβρύχιο.Εκεί πραγματοποιείται μια επιμνημόσυνη δέηση και ένα στεφάνι κατατίθεται, στον υγρό τάφο του ένδοξου πλοίου και των αθώων θυμάτων του πληρώματός του.
Το μεσημέρι ξεκινά η αναχώρηση των πιστών από τα μεγάλα επιβατικά σκάφη, τα οποία εκείνη την ημέρα πραγματοποιούν αρκετά δρομολόγια στην Τήνο.
