Μνημείο – σύμβολο και ταυτόχρονα ένα από τα ωραιότερα αξιοθέατα της Ουκρανίας, η Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου κερδίζει αμέσως τις εντυπώσεις!
Η ίδρυση της έγινε τον 11ο αιώνα, τον καιρό που ο μοναχός Αντώνιος ο Εσφιγμενίτης και ο μαθητής του Θεοδόσιος εγκαταστάθηκαν σε μερικά από τα φυσικά σπήλαια του ποταμού Δνείπερου. Εκεί ίδρυσαν ένα μοναστήρι, το οποίο από τότε έγινε λίκνο του Χριστιανισμού για την Ανατολική Ευρώπη. Σήμερα τα Σπήλαια της είναι διάσημα για τα 123 άφθαρτα σκηνώματα Αγίων που φιλοξενεί, καταστώντας την μονή μια «Νέα Ιερουσαλήμ»
Ιστορικό
Σύμφωνα με τον χρονικογράφο Νέστωρ, μοναχό της Πετσέρσκαγια Λαύρα, η ίδρυση της μονής έγινε από τον μοναχό Αντώνιο όταν αυτός εγκαταστάθηκε στην περιοχή το 1051.
Αρχικά ο Αντώνιος εγκαταστάθηκε στον Άθω και την Μονή Εσφιγμένου όπου έζησε για λίγο καιρό ως μοναχός. Σύντομα όμως αναχώρησε και μετέβη στην ιδιαίτερη πατρίδα του έχοντας την ανάγκη μεγαλύτερης μόνωσης. Βρίσκοντας λοιπόν ένα σπήλαιο κοντά στο χωριό Μπερεστόβο της περιοχής Πετσέρσκ, περνούσε τις μέρες του συνομιλώντας «μόνος μόνω τω Θεώ».
Η ενάρετη ζωή του μοναχού Αντωνίου με το καιρό έγινε ξακουστή σε ολόκληρο το κράτος των Ρως. Σύντομα πλήθος κόσμου άρχισε να τον προσεγγίζει έχοντας την ανάγκη πνευματικής στήριξης. Πολλοί από αυτούς άρχισαν να κατασκηνώνουν στην περιοχή ζητώντας όλο και περισσότερο την διδαχή του.
Η ίδρυση της Λαύρας των Σπηλαίων
Ο Όσιος σήμερα, Αντώνιος, έγινε ο πνευματικός οδηγός και το στήριγμα της νέας αδελφότητας. Παρόλα αυτά ο ίδιος από ταπεινοφροσύνη ποτέ δεν θεώρησε τον εαυτό του άξιο για «πνευματικό πατέρα». Έτσι όταν η αδελφότητα μεγάλωσε αρκετά, ο Όσιος υπέδειξε ως συνεχιστή του έργου του τον μοναχό Βαρλαάμ. Τότε μετέβη σε ένα γειτονικό λόφο του ποταμού Δνείπερου, και έσκαψε το 1062 το νέο κελλί του.
Σύντομα μια νέα αδελφότητα άρχισε να σχηματίζεται υπό την καθοδήγηση του μοναχού Βαρλαάμ η οποία έφτασε να απαριθμεί τα 100 μέλη. Επιτακτική ανάγκη έγινε τότε η δημιουργία ενός ναού όπου όλη η αδελφότητα «εν μια καρδία» θα μπορούσε να υμνολογεί τον Θεό.
Ο Πρίγκηπας Ιζιασλάβ κατόπιν υποδείξεως του Οσίου Αντωνίου έχτισε μια εκκλησία σε ένα παρακείμενο λόφο. Ήταν κατασκευασμένη από ξύλο και παράλληλα ήταν μεγάλη αρκετά ώστε να χωρέσει η νέα αδελφότητα. Με τον καιρό ένας – ένας οι μοναχοί μετακόμιζαν κοντά στο ναό και παράλληλα λάξευαν στο βράχο το κελλάκι τους.
Αυτή ήταν και η αρχή της σημερινής Μονής των Σπηλαίων του Κιέβου. Οι Σπηλιές όπου εγκαταβίωναν ως τότε οι μοναχοί, δεν εγκαταλείφθηκαν αλλά μετατράπηκαν σε χώρο ταφής. Μερικοί από τους μοναχούς της αδελφότητας παρέμειναν στο χώρο έχοντας ως διακόνημα την προετοιμασία των νεκρών και την υμνωδία σε ακολουθίες ή λειτουργίες.
Η νέα αυτή μονή έλαβε το όνομα Πετσέρσκαγια Λαύρα μιας και βρισκόταν στην περιοχή «Pechery» («Σπηλιές» στα Ουκρανικά).
Ο εσωτερικός κανονισμός της Μονής ρυθμίστηκε σύμφωνα με το Στουδίτικο Τυπικό· μια πρακτική που υιοθετήθηκε από όλες τις μονές του Κιέβου. Η εισαγωγή του Τυπικού έγινε από τον Όσιο Θεοδόσιο ο οποίος από τότε θεωρήθηκε θεμελιωτής, του Ουκρανικού μοναχισμού.
Τα Ξακουστά Ουκρανικά «Σπήλαια»
Η Λαύρα των Σπηλαίων είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα στο Κίεβο. Επιβλητικά καμπαναριά, πολυτελή παρεκκλήσια και μεγάλους Πύργοι συνοδεύουν τον επισκέπτη σε κάθε του βήμα. Ο κυριότερος λόγος όμως που πληθώρα προσκυνητών επισκέπτεται την μονή είναι τα υπόγεια λείψανα των ασκητών της, τα οποία διατηρούνται άφθορα έως τις ημέρες μας. Σκηνώματα μεγάλων Αγίων της Ουκρανικής Εκκλησίας όπως του Όσιου Αντώνιου και Θεοδόσιου -κτητόρων της Λαύρας, του Άγιου Ιλία Μούρομετς, των Οσίων Έρασμου και Αρεθά γεμίζουν με ευωδία τον χώρο, δέχονται τις προσευχές των πιστών και ενίοτε θαυματουργούν.
Στον χώρο φυλάσσονται και 12 άφθαρτα σκηνώματα Ελλήνων αγιογράφων, οι οποίοι καταπιάστηκαν με την αγιογράφηση του ναού της Λαύρας…
Κοντινά και Μακρινά Σπήλαια
Τα Σπήλαια της Λαύρας χωρίζονται μεταξύ Κοντινών και Μακρινών Σπηλαίων, ανάλογα με την περιοχή που κατοίκησε ο κτήτορας της, Όσιος Αντώνιος Pečerskij.
Αρχικά, ο Όσιος Αντώνιος επέλεξε ένα λόφο στη περιοχή Petchersk του ποταμού Δνείπερου. Εκεί εγκαταστάθηκε σε ένα σπήλαιο, το οποίο αργότερα επεκτάθηκε από την αδελφότητα που ήθελε να ζήσει κοντά του, έχοντας μήκος σήμερα τα 290 μ. Είναι γνωστά ως τα «Μακρινά Σπήλαια» και στο χώρο φυλάσσονται 49 άφθαρτα λείψανα.
Τα «Κοντινά Σπήλαια» δημιουργήθηκαν το 1057 όταν ο Όσιος Αντώνιος εγκαταστάθηκε σε μια σπηλιά πολύ κοντά της Λαύρας. Ο σημερινός χώρος εκτείνεται στα 383 μ. ενώ βρίσκεται σε βάθος 10 – 15 μ. κάτω από τη γη. Σημαντικά παρεκκλήσια όπως των Εισοδίων της Παναγίας και του Αγίου Βαρλαάμ κοσμούν το χώρο.
Περιέχει συνολικά 73 άφθαρτα σκηνώματα ασκητών μεταξύ των οποίων είναι του χρονικογράφου Νεστόριου και του ήρωα Ιλιά Μουρόμετς.
Κοντά στην είσοδο των Σπηλιών βρίσκονται επίσης τα πηγάδια των Οσίων Θεοδοσίου και Αντωνίου. Σύμφωνα με την παράδοση, τα πηγάδια κατασκευάστηκαν από τους ίδιους τους ασκητές ενώ το νερό είναι θαυματουργό.
Πατερικό των Σπηλαίων του Κιέβου
Η ζωή και οι πνευματικοί αγώνες των ασκητών της Λαύρας των Σπηλαίων του Κιέβου, έγιναν γνωστοί σε εμάς από το βιβλίο «Πατερικό των Σπηλαίων του Κιέβου», το οποίο κυκλοφορεί την τελευταία δεκαετία στην χώρα μας μεταφρασμένο στα Ελληνικά.
Η πρώτη καταγραφή έγινε στην αρχαία Σλαβονική γλώσσα σύμφωνα με τις διηγήσεις του χρονογράφου Νέστορος, του Αρχιμανδρίτου Πολυκάρπου (ηγουμένου της Λαύρας) και του Σίμωνος, επισκόπου Βλαντιμίρ και Σουζντάλ. Η μαρτυρία των τριών παραπάνω ανδρών είναι σημαντική, καθότι όλοι τους χειροτονήθηκαν μοναχοί στη Λαύρα και γνώρισαν αυτοπροσώπως τους περισσότερους από τους Οσίους ασκητές που αναφέρονται στο βιβλίο.
Η μετάφραση πραγματοποιήθηκε από την Ι.Μ. Παρακλήτου, η οποία ως κύρια πηγή χρησιμοποίησε την έκδοση του Πατερικού της Οδησσού (1903). Στο κείμενο της καταπιάνεται με μεγάλες μορφές Σύγχρονων Αγίων όπως των Οσίων Αντωνίου και Θεοδοσίου, του Οσίου Ιερεμία του προορατικού, του Μωυσή του Ούγγρου και άλλων.
Το «Πατερικό του Κιέβου» και άλλα πνευματικά βιβλία είναι διαθέσιμα από την επίσημη ιστοσελίδα της Ι.Μ. Παρακλήτου.
Αξιοθέατα της Πετσέρσκαγια Λαύρα
Ήδη από την ίδρυση της ως μοναστικού σπηλαίου το 1051, η Λαύρα υπήρξε σημαντικό κέντρο του Ορθόδοξου Χριστιανισμού στην Ανατολική Ευρώπη. Μαζί με τον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας συγκαταλέγεται σήμερα στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Επιπλέον αποτελεί ένα από τα Επτά Θαύματα της Ουκρανίας, βάσει ψηφοφορίας που έγινε μέσω Διαδικτύου το 2007.
Ένας επισκέπτης σήμερα στη μονή, θα συναντήσει μια ενεργή αδελφότητα η οποία απαριθμεί περισσότερο από 100 μοναχούς. Παράλληλα θα βρεθεί σε μια αχανή έκταση η οποία εκφράζει όλο τον πλούτο και την μεγαλοπρέπεια της Ουκρανικής παράδοσης και πίστης! Πολλά διαφορετικά κτίρια, μουσεία ακόμη και μονές συστεγάζονται στον ίδιο χώρο… Εκεί βρίσκεται και η ξακουστή Θεολογική ακαδημία του Κιέβου.
Στη συνέχεια σας παρουσιάζουμε τα σημαντικότερα αξιοθέατα της μονής, όπως αυτά διαμορφώθηκαν στην μακραίωνη ιστορία της:
Το Καμπαναριό της Λαύρας
Το Καμπαναριό της Λαύρας είναι ένα από τα πιο σημαντικά οικοδομήματα Κιεβίτικης αρχιτεκτονικής. Όταν κατασκευάστηκε το 1745 ήταν το ψηλότερο καμπαναριό της εποχής του. Σήμερα μαζί με τον χρυσό σταυρό που έχει στην κορυφή, φτάνει τα 96.5 μέτρα σε ύψος.
Κατασκευάστηκε από τον Johann Schädel, έναν Γερμανό αρχιτέκτονα ρυθμού baroque. Στους τέσσερις πυλώνες περιμετρικά του βρίσκεται ένα ρολόι βάρους 4,5 τόνων. Κατασκευάστηκε το 1903 από ένα Μοσχοβίτη τεχνίτη, ο οποίος το σχεδίασε σύμφωνα με το Ρολόι του Κρεμλίνο. Το πανέμορφο αυτό ρολόι σταμάτησε μια φορά να χτυπάει, όταν το Σεπτέμβριο του 1941 ο γειτονικός ναός της Γεννήσεως της Θεοτόκου ανατινάχτηκε από εχθρικές δυνάμεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ναός Γεννήσεως της Θεοτόκου
Ο ναός που τιμάται στο Γενέσιο της Θεοτόκου, είναι ένα από τα αρχαιότερα κτίσματα της Λαύρας των Σπηλαίωνν του Κιέβου και χρονολογείται από τον 11ο αιώνα.
Στην μακραίωνη ιστορία του είχε την ατυχία να πέσει θύμα καταστροφής από τα γερμανικά στρατεύματα, όταν αυτά κατέλαβαν την πόλη του Κιέβου το 1941.
Όταν η Πετσέρσκαγια Λαύρα μετατράπηκε σε μουσείο από τον Κομμουνιστικό καθεστώς το 1928, ο ναός παρέμενε κατεστραμμένος. Χρειάστηκαν ακόμη 70 χρόνια ώσπου η Ουκρανία να αποκτήσει την ανεξαρτησία της και παράλληλα να αρχίσει τις εργασίες αναστύλωσης.
Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1995 και ολοκληρώθηκαν μόλις σε δύο χρόνια. Τα εγκαίνια του νέου ναού του Γενεσίου πραγματοποιήθηκαν το 2000.
Εκκλησία Αγίας Τριάδος «Πύλης»
Η Εκκλησία της Αγίας Τριάδος της «Πύλης» έλαβε την ονομασία της από την τοποθεσία της, αφού βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα από την κύρια πύλη της μονής. Σύμφωνα με παραδόσεις των τοπικών κατοίκων του Κιέβου, ο ναός χτίστηκε πάνω σε θεμέλια μιας αρχαίας, πέτρινης εκκλησίας ενώ κτήτορας της φέρεται να είναι ο Πρίγκηπας Γιαροσλάβ ο Β’.
Ύστερα από την καταστρεπτική πυρκαγιά του 1718 ολόκληρη η εκκλησία ανοικοδομήθηκε.
Ξεχωρίζει ο νεώτερος τρούλος του 18ου αιώνα και η πρόσοψη της εκκλησίας, η οποία περιέχει διακοσμητικά στοιχεία από γυψομάρμαρο. Το εσωτερικό της εκκλησίας αγιογραφήθηκε από τον γνωστό Ουκρανό ζωγράφο Alimpy Galik.
Εκκλησία του Σωτήρος, Μπερέστροβο
Η Εκκλησία του Σωτήρος στο Μπερέστροβο βρίσκεται στα βόρεια της Πετσέρσκαγια Λαύρα. Κατασκευάστηκε στο χωριό Μπερέστοβο γύρω στις αρχές του 11ου αιώνα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πρίγκιπα Βλαδίμηρου Β’ του Μονομάχου. Αργότερα χρησίμευσε ως μαυσωλείο της δυναστείας των Μονομάχων, συμπεριλαμβανομένου του Γιούρι Α΄ Βλαντιμίροβιτς, ιδρυτή της Μόσχας.
Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται έξω από τις οχυρώσεις της Λαύρας, η Εκκλησία του Σωτήρος στο Μπερέστοβο είναι μέρος του συγκροτήματος της Πετσέρσκαγια Λαύρα.
Εκκλησία Αγίου Αντωνίου και Θεοδοσίου
Η Εκκλησία των κτητόρων της Μονής των Σπηλαίων βρίσκεται εντός της Τράπεζας της Λαύρας, (στο χώρο δηλαδή όπου τρώγανε από κοινού οι μοναχοί). Χτίστηκε στα θεμέλια αρχαίου ναού του 12ου αιώνα ενώ την σημερινή του μορφή έλαβε το 1895.
Ο τρούλος της Μονής υιοθετεί στοιχεία της αρχιτεκτονικής του Βυζαντίου. Τα μάρμαρα εντός της Τραπέζης είναι κατασκευασμένα σε νέο-ρωσικό στυλ.
Η θέα που προσφέρει είναι μοναδική αφού από εκεί διακρίνονται τα Κοντινά και Μακρινά Σπήλαια, ο ποταμός Δνείπερος και μεγάλο τμήμα της πόλης του Κιέβου.
Εκκλησία Αγίων Πάντων
Η Εκκλησία των Αγίων Παντών (κατασκευασμένη μεταξύ του 1696-1698) είναι ένα άριστο δείγμα της Ουκρανικής Μπαρόκ αρχιτεκτονικής. Χαρακτηριστικό των προσόψεων της εκκλησίας είναι τα πλούσια αρχιτεκτονικά διακοσμητικά στοιχεία.
Το 1905 τα εσωτερικά τείχη της εκκλησίας αγιογραφήθηκαν από τους μαθητές της Σχολής Τεχνών της Λαύρας. Το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο κατασκευάστηκε για την εκκλησία των Αγίων Πάντων στις αρχές του 18ου αιώνα.
Μουσεία της Λαύρας
Η ίδια η Πετσέρσκαγια Λαύρα είναι ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία του Κιέβου. Η έκθεση πραγματοποιείται εντός των Σπηλαίων της και παρουσιάζει σπάνια κειμήλια του παρελθόντος. Εκτυπώσεις του 18ου αιώνα, παλαιές εικόνες και σπάνιες φωτογραφίες παλαιών ιεραρχών της εκκλησίας συναντώνται σε κάθε στροφή του δαιδαλώδη διαδρόμου του Σπηλαίου. Ένα άλλο τμήμα της έκθεσης περιλαμβάνει δισκοπότηρα που χρονολογούνται μεταξύ του 16ου – 19ου αιώνα, σταυρούς και υφαντά κεντημένα στο χέρι με παραδοσιακές τεχνικές της Ουκρανίας.
Το κυριότερο, τα άφθαρτα σκηνώματα 123 μεγάλων Αγίων βρίσκονται στο χώρο, σκορπίζοντας μια μοναδική ευλογία. Ειδικοί ξεναγοί στο χώρο ενημερώνουν για την ιστορία της Λαύρας, καθώς και τους πνευματικούς αγώνες των Οσίων μοναχών της.
Επιπλέον, ο υπόγειος χώρος των Σπηλαίων παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον από γεωλογικής απόψεως μιας και τα σπήλαια της είναι λαξευμένα μέσα σε κίτρινο ασβεστώδη χώμα. Μετά τα ασκητήρια της Καππαδοκίας, είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται μαζική κατασκευή μοναχικών κελλιών εντός των βράχων.
Τα κυριότερα Μουσεία που μπορείτε να βρείτε εντός της Λαύρας είναι:
- Ένα Μουσείο με μικρομινιατούρες
- Το Μουσείο Ιστορικών θησαυρών της Ουκρανίας.
- Το Μουσείο τυπογραφίας και βιβλίων.
- Το Μουσείο Παραδοσιακής τέχνης της Ουκρανίας και άλλα…
