Η Μονή Συχαστρία βρίσκεται στους πρόποδες των αιωνόβιων δασών των Καρπαθίων Ορέων, μέσα σε μια μαγευτική τοποθεσία που την στολίζουν οι καταπράσινοι κήποι και οι λοφίσκοι, τα πανύψηλα δένδρα και η μικρή τεχνητή λίμνη με τα ολίγα ψάρια της, για την έκτακτη φιλοξενία πολλών επισκεπτών.
Κατέχει σήμερα την πρώτη σχεδόν θέση, μεταξύ των ιερών μοναστικών σκηνωμάτων της Μολδαβίας, ως προς το ασκητικό πρόγραμμα της αδελφότητος. Ο τόπος προσφέρεται για αυτό τον τρόπο της ζωής, για αυτό και η λέξη Συχαστρία (από την ελληνική λέξη ησυχαστήριο), δηλώνει ότι απ’ αρχής της συστάσεως της υπήρξε εστία μεγάλων εραστών του Θεού και της νοεράς προσευχής.
Μονή Συχαστρία
Η Μονή Συχαστρία, το μεγάλο αυτό πνευματικό κέντρο της Ρουμανίας και της Ανατολικής Ευρώπης γενικότερα, χτίστηκε το 1655. Η τοποθεσία στην οποία βρίσκεται είναι γνωστή ως «η Κοιλάδα του Αθανάσιου» – “Poiana lui Atanasie”. Πρόκειται για ένα γαλήνιο και απομονωμένο μέρος, ιδανικό για όσους επιθυμούν την ησυχαστική ζωή και την διαρκή συνομιλία με τον Θεό. Σε αυτό το μέρος λοιπόν ασκήτευσε ο Αθανάσιος ο οποίος θεωρείται ο άτυπος κτήτορας της μονής, αλλά και πολλοί ακόμη ασκητές οι οποίοι διάλεξαν το μέρος, ακριβώς για την ησυχία που παρέχει.
Η επίσημη ιστορία της Συχαστρία ξεκινά περίπου τον 17ο αιώνα. Οι ησυχαστές οι οποίοι εγκαταβίωναν στην περιοχή, ασκούνταν κατά μόνας ή δύο και τρεις μαζί. Ιστορικές πηγές αναφέρουν πως αυτοί προέρχονταν από τα μοναστήρια Νέαμτς και Παλαιά Αγαπία. Αυτά ήταν και τα πρώτα θεμέλια μιας μοναστικής αδελφότητας, η οποία θα εξελισσόταν σε ένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά κέντρα, της Ρουμανίας!
Ίδρυση της Συχαστρία
Η Συχαστρία ήταν λοιπόν ένα ησυχαστικό κέντρο, το οποίο απέκτησε την μορφή Μονής το 1655 από τον Επίσκοπο του Χους Γεδεών. Αυτός ίδρυσε την πρώτη εκεί εκκλησία, τα πρώτα κελλιά και την προίκισε με όλα τα αναγκαία. Όλα όμως αυτά πυρπολήθηκαν από τους Τατάρους και το 1734 ο Επίσκοπος του Ρομάν Γεδεών έκτισε καινούργια και μεγαλύτερη εκκλησία δίπλα στην παλαιά με περισσότερα κελλιά. Και αυτά πάλι (πλην της εκκλησίας) κάηκαν από τους Τούρκους κατά την εξέγερση των Βαλκανικών λαών το 1821, αφού η Συχαστρία για αυτούς ήταν καταφύγιο επαναστατών. Έτσι προέβησαν σε λεηλασίες, βιαιοπραγίες και φόνευσαν στην Μονή Σέκου περί τους 40 μοναχούς…
Το 1837 χτίστηκε ένα παρεκκλήσι ειδικά για τις ακολουθίες του χειμώνα. Νέα κελλιά προστέθηκαν, ενώ με την βοήθεια τριών σωλήνων η Μονή απέκτησε το δικό της σύστημα ύδρευσης. Το καθαρό, τρεχούμενο νερό θεωρείται αγίασμα από το οποίο οι πιστοί φροντίζουν να προμηθεύονται τακτικά (φωτό).
Δυστυχώς η Μονή το 1941 ξανακάηκε, κάτι το οποίο είχε προφητεύσει ο ηγούμενος της Μονής Ιωαννίκιος Μορόϊ. Τα αίτια δεν έγιναν ποτέ γνωστά.
Την σημερινή της μορφή η Συχάστρια οφείλει κατά μεγάλο ποσοστό, στον Γέροντα Κλεόπα, θεοφόρο Πατέρα και Πνευματικό της μονής. Με την βοήθεια της γειτονικής μονής του Νεάμτς έχτισε όλα τα κελλιά έως το ’44.
Μοναστική ζωή
Σήμερα η Μονή Συχαστρία φημίζεται στην Ρουμανία για τους ευλαβείς και νηπτικούς πατέρες της, για τους έμπειρους πνευματικούς της, για την διοικητική και πνευματική οργάνωση της, την πατροπαράδοτη γνωστή σε όλους Μολδαβέζικη φιλοξενία της, που είναι γενικό φαινόμενο στους Χριστιανούς και τα μοναστήρια της Μολδαβίας γενικότερα. Η τάξις των ακολουθιών δε διαφέρει από τα άλλα μοναστήρια, πλην της διαφοράς ενάρξεως της πρωινής ακολουθίας, η οποία ξεκινά στις 11 η ώρα βραδινή.
Η κοινοβιακή τράπεζα γίνεται δυο φορές την ημέρα, στις 11 το πρωί και στις 6 το βράδυ, μετά τον εσπερινό. Εδώ, καθώς και σε ολόκληρη την Ρουμανία, την πρώτη θέση στην τράπεζα έχει η ζεστή τσιόρμπα, δηλαδή σούπα με διάφορα λαχανικά και λίγο ρύζι ή πατάτες. Είναι το πλέον αγαπημένο φαγητό των Ρουμάνων, λόγω του δυνατού ψύχους. Άλλο εθνικό, θα λέγαμε, φαγητό τους είναι η μαμαλίνκα, δηλαδή πηχτός βρασμένος χυλός από αραβοσιτάλευρο.
Πρόγραμμα ακολουθιών
Όσον αφορά τις ακολουθίες στην Μονή Συχαστρία, ισχύουν τα παρακάτω: Καθ’ όλο το 24ωρο υπάρχει τυπικό κάθε αδερφός, από τον ηγούμενο μέχρι και τον τελευταίο δόκιμο, να διαβάζει εκ περιτροπής το ψαλτήρι επί δυο ώρες στην εκκλησία. Αυτό οφείλεται στην μεγάλη ευλάβεια που έχουν για το Ψαλτήρι, το οποίο περιέχει όλων των ειδών τις προσευχές.
Από την περίοδο ηγουμενίας του Οσίου Γέροντος Ιωαννικίου Μορόϊ (1859 – 1944) καθιερώθηκε η τέλεση αγρυπνίας κάθε Τρίτη βράδυ, προς τιμή της Αγίας Σκέπης της Θεομήτορος. Σε αυτό παρακινήθηκε από το γεγονός της εμφανούς προστασίας της Θεοτόκου, κατά την τελευταία πυρκαγιά της Μονής, η οποία δεν καταστράφηκε ολοσχερώς. Για αυτό έχουν σε μεγάλη ευλάβεια εικόνες της Αγίας Σκέπης της Θεοτόκου.
Στην Μονή Συχαστρία διανέμονται σε προσκυνητές τέτοιες εικονίτσες για ευλογία.
Οι μοναχοί, εκτός από την συμμετοχή στις εκκλησιαστικές ακολουθίες, επιτελούν, ως γνωστό, και στα κελλιά τους προσευχές και μετάνοιες που ποικίλουν ως προς την ποσότητα και το είδος. Όλο αυτό το πρόγραμμα των προσευχών στο κελλί λέγεται στα Ρουμάνικα Πράβιλα (σλαβική λέξη που σημαίνει κανόνας).
Ναοί της Συχαστρία
Η κεντρική εκκλησία, ρυθμού σταυροειδούς μετά τρούλου, τιμάται στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Η επιγραφή πάνω από την είσοδο αναφέρει πως κατασκευάστηκε επί ηγουμενίας Ιωάννη Στούρζα και του Μητροπολίτου Βενιαμίν Κωστάκε. Οι εργασίες ανακαίνισης της Μονής την περίοδο εκείνη κράτησαν περίπου δυο χρόνια. Ένα καμπαναριό, κελλιά στη νότια πτέρυγα και η πύλη της Μονής, ήταν μόνο μερικά από τα κτίρια που προστέθηκαν.
Ο διάσημος «πετράς» από το Μποτοσάνι ηγείτο των έργων, παρέχοντας την θαυμάσια τέχνη του με λιγοστά χρήματα. Μάλιστα θεωρείται ο τρίτος κυρίως κτήτορας της Μονής.
Το 1988 πραγματοποιήθηκε η ριζική ανακαίνιση της Εκκλησίας. Το εσωτερικό της αγιογραφήθηκε από τον π. Βαρθολομαίο Φλωρέα από την Μονή Συχαστρία. Οι τοιχογραφίες ακολουθούν την αναγεννησιακή τεχνική, φτιαγμένες σε βυζαντινό ύφος, ενώ ξεχωρίζουν τα ολοζώντανα χρώματα. Στις 16 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, πραγματοποιήθηκε Θεία Λειτουργία και η αφιέρωση του ναού. Προεξάρχον ήταν ο αρχιεπίσκοπος Ρουμανίας κ.κ. Θεόκτιστος τη συνοδεία, πολλών ιερέων και διακόνων.
Άλλα παρεκκλήσια
Το παρεκκλήσιο για την τέλεση των ακολουθιών κατά την χειμερινή περίοδο, τιμώμενο στους Προπάτορες Ιωακείμ και Άννα, ιδρύθηκε το 1946 και αγιογραφήθηκε από τον περίφημο αγιογράφο Ειρηναίο Προτσένκου, ο οποίος προ του θανάτου, όντας λαικός, εκάρη μεγαλόσχημος μοναχός. Το 1998 χτίστηκε επίσης ο ναός της Αγίας Θεοδώρας της Σίχλα. Πρόκειται για ένα μοναδικό κτίριο, με επιχρυσωμένη επένδυση και τρεις πύργους.
Η εκκλησία του Κοιμητηρίου της Μονής χτίστηκε στα τέλη του 20ου αιώνα. Ολοκληρώθηκε μεταξύ του 1987 και 1999 σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά σχέδια μιας παλαιάς εκκλησίας στο χωριό Hlapesti του Νεάμτς.
Οι εικόνες του ναού προέρχονται από αυτήν την παλαιά εκκλησία, αποτελώντας σήμερα ένα από τα σπουδαιότερα κειμήλια της. Ένας τοίχος ο οποίος χωρίζει το ιερό από την υπόλοιπη εκκλησία φιλοτεχνήθηκε από τον π. Βαρθολομαίο Φλωρέα. Τα θυρανοίξια της εκκλησίας πραγματοποιήθηκαν στις 7 Αυγούστου 1999 όπου και αφιερώθηκε στην Ανάσταση του Χριστού. Εδώ, η Θεία Λειτουργία πραγματοποιείται μόνο κάθε Σάββατο, χάριν των κεκοιμημένων μοναχών, στο Κοιμτήριο της Μονής.
Η τοποθεσία του κοιμητηρίου καθιερώθηκε από τον Γέροντα Κλεόπα Ηλίε το 1944, όταν μετάφερε εδώ τα λείψανα των κεκοιμημένων μοναχών από τα τρία συνολικά, κοιμητήρια της Μονής Συχαστρία. Καθημερινά προσκυνητές επισκέπτονται στον τάφο του π. Κλεόπα και Παΐσιου Ολάρου για να προσευχηθούν και να ανάψουν ένα κερί.
Κλεόπα Ηλίε
Ο π. Κλεόπα Ηλίε γεννήθηκε στο Μποντοσάνι Μολδαβίας το 1912. Ήδη από 17 χρονών εισήλθε στην Μονή Συχαστρία μαζί με τ’ άλλα δυο αδέρφια του. Υπό την καθοδήγηση του στάρετς Ιωαννίκιου Μορόϊ προόδευσε γρήγορα στην ταπείνωση, την υπακοή και την προσευχή. Στην περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, μετά από μια εικοσαετή άσκηση στο μοναστήρι,τα ίχνη του χάνονται για μια δεκαετία.
Απομακρύνθηκε στα απάτητα βουνά των Καρπαθίων με σκοπό, την ένωση του με τον Θεό. Όλα τα στοιχεία της φύσεως ορατά και αόρατα βάλθηκαν να κάμψουν το γενναίο φρόνημα του. Ο ζωντανός όμως μάρτυρας του Χριστού, εκουσίως υπέμενε τα πάντα. Όταν πέθανε κατά τον παλαιό άνθρωπο, ο φωτεινός του νους και η καρδιά είλκυσε ανθρώπους με δίψα για λόγο Θεού, από όλη την Ρουμανία. Το κελλί του μάλιστα, ήταν γεμάτο καθημερινά από προσκυνητές που ζητούσαν ένα λόγο παρηγοριάς, μια συμβουλή.
Σύντομα διετέλεσε πνευματικός στην Μονή Συχαστρία. Εξομολογούσε μοναχές και μονάζουσες από όλη την χώρα. Ο λιγοστός του ύπνος ήταν μοιρασμένος ανάμεσα στην συγγραφή ψυχωφελών λόγων και την προσευχή. Ο ίδιος τόνιζε συχνά την αρετή της ταπεινώσεως αλλά και της υπακοής ως οδό σωτηρίας. Μάλιστα έλεγε: «Ο άνθρωπος ταπεινώνεται με την υπακοή, την εκκοπή του ιδίου θελήματος αλλά και την συναίσθηση των αμαρτιών του.»
Η κοίμηση του έγινε στις 2/12/1998 αφήνοντας μνήμη Οσίου πατρός. Μάλιστα, οι μαρτυρίες για θαύματα δεν παύουν μέχρι σήμερα, αφού άνθρωποι που έχουν πάρει χώμα από τον τάφο του έχουν βρει την θεραπεία σε πολλές δυσίατες ασθένεις.
Sihla Hermitage
Πολύ κοντά στην μονή, για τον επισκέπτη που θα έχει την ευλογία να βρεθεί για προσκύνημα στη Ρουμανία, υπάρχουν δυο μοναδικές τοποθεσίες! Η πρώτη είναι το ερημητήριο με το όνομα Σίχλα (Sihla Hermitage).
Τον 15ο αιώνα, το ερημητήριο Sihla άρχισε να φιλοξενεί μοναχούς που, όπως προαναφέραμε, επιθυμούσαν την ζωή της μόνωσης και της ησυχίας. Παρόλα αυτά, η πρώτη «επίσημη» εκκλησία θα αργήσει να κατασκευαστεί. Αυτό θα γίνει μόνο 250 χρόνια αργότερα, όταν η οικογένεια των Καντακουζηνών (Cantacuzino), μια παλαιά ελληνική οικογένεια Φαναριωτών πριγκίπων της Βλαχίας της Μολδαβίας, θα αποφασίσει να χτίσει από ευλάβεια μια εκκλησία στην περιοχή. Πράγματι, αυτό θα γίνει το 1741 και ο ξύλινος αυτός ναός, θα αφιερωθεί στο «Γενέσιο του Προδρόμου».
Η εκκλησία διατηρείται σε καλή κατάσταση έως τις ημέρες μας και είναι χτισμένη στο κλασσικό ύφος των ναών της Μολδαβίας. Προσέξτε για τον τοίχο που χωρίζει το ιερό από τον υπόλοιπο ναό: είναι κατασκευασμένος τον 17ο αιώνα σε ξύλο φιλύρας και επιχρυσωμένος. Η αγιογράφηση του ναού σε βυζαντινό ύφος έγινε από τον Vasile Pascu, μοντέρνο ζωγράφο της εποχής.
Το ερημητήριο απέχει μόλις 6 χλμ. από την μονή Συχαστρία, επόμενως μια επίσκεψη εκεί είναι επιβεβλημένη.
Εκκλησία του Ενός Ξύλου
Μην ξεχάσετε να δείτε, στον ίδιο χώρο, την μικροσκοπική «Εκκλησία του Ενός Ξύλου»! Όλος ο ναός κατασκευάστηκε με την ξυλεία που παρείχε μια και μόνο βελανιδιά το 1763. Σύμφωνα με την παράδοση ένας μοναχός (στο εσωτερικό της κούφιας αυτής, βελανιδιάς) ανακάλυψε μια θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Η εικόνα ήταν λαξευμένη στην επιφάνεια του δέντρου. Μάλιστα, με θαυμαστό τρόπο μίλησε στον μοναχό και του ζήτησε να ανεγείρει ναό στο σημείο, με την ξυλεία που θα παρείχε μόνο αυτό το δέντρο!
Η εικόνα βρίσκεται στο χώρο και είναι η Προστάτιδα των 50 μοναζουσών που διακονούν εκεί.
Σπηλιά Αγ. Θεοδώρας (Σύχλα)
Ένα ακόμη σημείο ενδιαφέροντος κοντά στην Μονή Συχαστρία είναι η Σπηλιά της Αγίας Θεοδώρας της Σύχλα.
Όταν η Σκήτη της Συχαστρία καταστράφηκε από τους Οθωμανούς, η Αγία Θεοδώρα ως ερημήτρια, εγκαταστάθηκε σε σπήλαιο της περιοχής. Εκεί αγωνίστηκε φιλότιμα για 30 περίπου χρόνια, μέχρι και την ημέρα της κοιμήσεως της. Όταν μετά από μερικά χρόνια αποκαλύφτηκε το λείψανο της, αυτό βρέθηκε ακέραιο και να ευωδιάζει. Πολλά θαύματα πραγματοποιήθηκαν εκείνες τις ημέρες, με τους πιστούς να προσέρχονται από τα γειτονικά χωριά για να βρουν «ίασιν ψυχής τε και σώματος» σε κάθε κακουχία τους. Το σκήνωμα τοποθετήθηκε εντός του Σπηλαίου όπου η Οσία έζησε και παρέμεινε εκεί για περίπου 100 χρόνια. Στο διάστημα μεταξύ 1828 – 1834 το λείψανο μεταφέρθηκε στην Πετσέρσκαγια Λαύρα με το όνομα «Η Αγία Θεοδώρα των Καρπαθίων».
Αφού κάηκε από τους Τούρκους το 1821, η εκκλησία χτίστηκε πάλι από πέτρα και τούβλο. Δυο πύργοι, εσωτερικά κελλιά και ένα παρεκκλήσιο δημιουργήθηκαν.
