Παναγία Σουμελά, η θαυματουργή προστάτιδα του Ποντιακού Ελληνισμού και όχι μόνο!
Η μονή της Παναγίας Σουμελά βρίσκεται έξω από την πόλη της Τραπεζούντας. Κρυμμένη ανάμεσα στις επιβλητικές Ποντιακές Άλπεις, τη θέα της συνοδεύουν καταπράσινα δάση από πεύκα, έλατα, σφένδαμο και ροδόδεντρα. Η αρχική της θέα την κάνει να μοιάζει με “αετοφωλιά”, αφού σε ύψος 1.200 μέτρων και σχεδόν 300 μέτρα ψηλή είναι μια από τις πιο επιβλητικές μονές του Πόντου.
Ο δρόμος για να φτάσετε ως εκεί είναι γύρω στα 45 χιλιόμετρα από την Τραπεζούντα. Η πορεία που θα ακολουθήσετε είναι διαρκώς ανοδική, για αυτό και να περιμένετε ποιο χαμηλές θερμοκρασίες όταν φτάσετε στο μοναστήρι. Παρ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες και την υγρασία, η Παναγία Σουμελά αντέχει περισσότερο από 1.600 χρόνια απέναντι στον αδυσώπητο χρόνο. Και όχι μόνο αυτό! Εντυπωσιάζει τον κάθε προσκυνητή με τη θέα της, αφού βρίσκεται λαξευμένη εντός του βράχου, σχεδόν στο χείλος του γκρεμού. Η άρτια αρχιτεκτονική και η μεγαλοπρέπεια της έκανε την UNESCO να την συγκαταλέξει ανάμεσα στα μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Ιστορικό της εικόνας
Η εικόνα της Παναγίας Σουμελά τιμάται ιδιαίτερα από τους Ποντίους. Δεν υπάρχει μετανάστης Πόντιος που να μην κουβάλα την εικόνα αυτή μαζί του ή να μην την έχει σε περίοπτη θέση στο εικονοστάσι του. Είναι για αυτούς προστάτιδα αλλά και “λιμένας σωτήριος” σε κάθε δυσκολία της ζωής.
Η ιστορία της είναι ταυτόχρονα γοητευτική και δραματική. Η αρχική αγιογράφηση της έγινε από τον Ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος κατά παράδοση φιλοτέχνησε 70 τουλάχιστον, εικόνες της Παναγίας μας. Αποτελεί μια από τις τρεις εικόνες της οποίας η αυθεντικότητα, επικυρώνεται από Αυτοκρατορικά έγγραφα και Πατριαρχικά Σιγίλια. Επιπλέον, αποτελούσε την μόνη εικόνα που κουβαλούσε μαζί του ο Απόστολος Λουκάς στα ταξίδια του.
Μετά την κοίμηση του Αγ. Λουκά το 84 μ.Χ., ένας Χριστιανός στη Θήβα έγινε ο πιστός φύλακας της Εικόνας. Χάρις των θαυμάτων που επιτελέσθηκαν στη συνέχεια, οι Θηβαίοι έχτισαν τον πρώτο ναό που θα φιλοξενούσε το ιερό αυτό κειμήλιο. Ο ναός αυτός χτίστηκε λίγο έξω από την Αθήνα και χάρισε στην εικόνα το πρώτο της όνομα: “Παναγία η Αθηνιώτισσα”.
Οι μοναχοί Βασίλειος και Σωφρόνιος
Κάπου στον 4ο αιώνα ένας ιερέας, ο Βασίλειος, είχε ένα όραμα της Παναγίας κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας. Σύμφωνα με αυτό, του ζητούσε να παραλάβει τον ανηψιό του Σωφρόνιο και να κατευθυνθεί προς την Θήβα. Εκεί, θα προετοιμαζόντουσαν και οι δύο για την μοναχική πολιτεία και σύμφωνα με την υπόσχεση της Μητέρας του Θεού, Αυτή θα ήταν βοηθός σε κάθε δυσκολία.
Οι δυο νεαροί άνδρες πριν ξεκινήσουν για να εκπληρώσουν την εντολή της Παναγίας, πέρασαν από τον ναό της “Παναγίας της Αθηνιώτισσας”.
Εκεί άρχισαν να κατασπάζονται την ιερή εικόνα, ώστε να τους συνδράμει στο δύσκολο ταξίδι τους. Ξαφνικά, αγγελικοί ύμνοι γέμισαν την εκκλησία. Και δυο άγγελοι παρέλαβαν την εικόνα και εξαφανίστηκαν. Τα θαύματα είχαν αρχίσει για τους δυο νεαρούς άνδρες.
Ίδρυση της Μονής
Μέσα από πολλές δυσκολίες, η Παναγία οδήγησε τους δυο νεαρούς άνδρες σε ένα μοναστήρι όπου και έγινε η μοναχική κουρά τους (με τα ονόματα Βαρνάβας και Σωφρόνιος). Η κατάληξη του προορισμού τους ήταν τελικά μια σπηλιά, στην οποία βρήκαν την εικόνα της Παναγίας. Αφού την κατασπάστηκαν με ιερό πόθο έδωσαν την υπόσχεση στην Παναγία να μην εγκαταλείψουν τον τόπο ποτέ. Μάλιστα, έχτισαν στο σημείο για τον εαυτό τους δυο κελλιά και ένα μικρό εκκλησάκι.
Αυτό θα είναι και η απαρχή για την μονή Σουμελά, η οποία στο απόγειο της δόξης της θα έχει 72 κελιά και αναρίθμητους βοηθητικούς χώρους. Ταυτόχρονα στην περιοχή θα αναβλύσει θαυματουργικά μια πηγή, η οποία θα προσφέρει θεραπειά σε Χριστιανούς αλλά και Μουσουλμάνους. Σύμφωνα με την ιστορία ένας από αυτούς θα είναι και ο Σουλτάνος Σελήμ ο Α’. Όπως ήταν φυσικό, με τον καιρό η Μονή μετατράπηκε σε ένα μεγάλο προσκύνημα με επισκέπτες από κάθε γωνιά της γης. Η ευημερία και ο πλούτος της ήταν μεγάλος, όπως μεγάλο ήταν και το ενδιαφέρον πολλών επίδοξων ληστών. Πράγματι, αναρίθμητες αναφορές υπάρχουν σήμερα με την Μονή Σουμελά να γίνεται θύμα ληστρικών επιδρομών. Και κάθε φορά η εικόνα όπως και η Μονή διασώζονταν θαυματουργικά.
Ερήμωση και αναστύλωση
Σε κάθε επίθεση των βαρβάρων οι μοναχοί της μονής αντιστέκονταν σθεναρά. Παρ’ όλα αυτά στις αρχές του 7ου αιώνα, Μουσουλμάνοι εισήλθαν βίαια στη Σουμελά κατασφάζοντας όλους τους μοναχούς. Τότε η Παναγία (η οποία δεν είχε εγκαταλείψει ακόμη το Μοναστήρι της), εμφανίστηκε σε βοσκό της περιοχής. Τον κατεύθυνε στο ερείπια της Μονής όπου θα μπορούσε να αναστυλώσει πάλι, το ένδοξο αυτό μνημείο του Πόντου. Επίσης του υπόδειξε το ακριβές σημείο – σπηλιά που φυλασσόταν η θαυματουργή εικόνα της Σουμελά.
Και πράγματι. Ο Χριστόφορος άρχισε να κτίζει την μονή και να αποκαθιστά τα γκρεμισμένα κελιά. Παράλληλα άρχιζε να χτίζει και τον οίκο της ψυχής του. Με θαύμα της Παναγίας άρχισε να διαβάζει. Έτσι άρχισαν να τελούνται πάλι οι ακολουθίες στη μονή της Παναγίας, ύστερα από πολλά χρόνια.
Το παράδειγμα του νεαρού Χριστοφόρου αποφάσισαν να ακολουθήσουν πολλοί ακόμη νέοι άνδρες, συστήνοντας γρήγορα γρήγορα την νέα αδελφότητα της Μονής. Και τα θαύματα της εικόνας που επακολούθησαν ήταν ακόμη μεγαλύτερα από τα πρώτα: τυφλοί άνθρωπο έβρισκαν το φως τους, ανάπηροι περπατούσαν, δαιμονισμένοι απαλλάσσονταν από τα ακάθαρτα πνεύματα. Μέσα στους ανθρώπους που δέχτηκαν την ιαματική Χάρη της Παναγίας Σουμελά ήταν και ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός (+1330), ο οποίος ταξίδεψε πολλά μίλια ύστερα για να Την ευχαριστήσει.
Η ανακατασκευή της Μονής από τον Όσιο Χριστόφορο φέρεται να ολοκληρώθηκε το 644 μ.Χ.
Προνόμια της Μονής
Η Παναγία Σουμελά από τότε τιμόταν ιδιαίτερα από τον Αλέξιο Κομνηνό, ως χαριτόβρυτη προστάτιδα. Με το χρυσόβουλο του 1365 που παρέδωσε στους μοναχούς της μονής, τους χάρισε ιδιαίτερα, για την εποχή προνόμια. Σύμφωνα με αυτό το μοναστήρι διακηρυσσόταν ελεύθερο και αυτόνομο. Αυτό αφορούσε όλα τα κτήματα και τα μετόχια της. Επίσης της χάρισε κάθε απαλλαγή από φόρους εκτός από από ένα εξαμηνιαίο φόρο. Επέστρεψε ακόμη σε αυτήν, όλους τους δουλοπάροικους της που είχαν αρπαχτεί παράνομα από τους φοροεισπράκτορες της περιοχής Ματσούκα (40 κατ’ όνομα).
Εκτός όμως από τα διάφορα προνόμια, η Μονή ήταν κάτοχος πολυτίμων κειμηλίων. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστοφόρου και ο σταυρός που δώρισε στη μονή ο Αυτοκράτορας Εμμανουήλ Γ’ ο Κομνηνός. Περιέχει τεμάχιο Τιμίου Ξύλου.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας πάλι του Κομνηνού η Σουμελά απέκτησε αρκετό πλούτο από αυτοκρατορικές χορηγίες. Όταν η μονή κατακτήθηκε στην Πολιορκία της Τραπεζούντας από τον Οθωμανό Σουλτάνο Μεχμέτ τον Β’ αυτός δεν την έβλαψε· αντιθέτως της πρόσφερε την προστασία του. Επίσης της δόθηκαν δικαιώματα που ανανέωναν όλοι οι επόμενοι Σουλτάνοι.
Μεταξύ 17ου & 18ου αιώνα
Κατά τον 17ο αιώνα ένα λατομείο εξαγωγής ασημιού στην περιοχή Γκιουμούσχανε, δυτικά της Σουμελά, θα αυξήσει τα έσοδα της μονής. Ήταν η εποχή που Έλληνες Αρχιεπίσκοποι της Χαλδαίας είχαν την κυριότητα της μονής. Τότε έγινε και η περισσότερη αγιογράφηση στο εσωτερικό των παρεκκλησίων.
Μια ευρύτερη περίοδος ευημερίας θα ξεκινήσει για την ιστορία της μονής, όταν το 1865 θα πραγματοποιηθεί η άρση των περιορισμών για τους τοπικούς κρυπτοχριστιανούς. Παράλληλα θα γίνει η εγκαθίδρυση της μικρής επισκοπής της Ροδόπολης η οποία θα περιλαμβάνει τα τρία, από τα πιο σημαντικά μοναστήρια του Πόντου: του Αγ. Γεωργίου Περιστερώνα, της Παναγίας Σουμελά και του Βαζελώνος.
Τα ειδικά προνόμια εκείνης της περιόδου προέρχονταν από την εποχή των Κομνηνών (1364 & 1429) και αφορούσαν την κυριότητα γης. Από μόνη της η Παναγία Σουμελά ήταν ιδιοκτήτης σε 15 χωριά.
Η Μονή τον 20ο αιώνα
Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Τραπεζούντα καθώς και η μονή Σουμελά θα καταληφθούν πάλι από τους Τούρκους. Τότε δεκάδες μοναχοί θα εκτοπιστούν βίαια από τη μονή, ως μέρος του ευρύτερου σχεδίου της “γενοκτονίας των Ποντίων” του 1919.
Τελευταία τους επιθυμία, ήταν να κρύψουν ότι είχαν ιερότερο: την θαυματουργή εικόνα της Πανάγιας Σουμελά, τον Σταυρό του Μανουήλ Κομνηνού Ξύλου και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστόφορου. Η τοποθεσία που επιλέχτηκε από τους μοναχούς Αμβρόσιο και Ιερεμία “Σουμελιώτη” ήταν το Παρεκκλήσι της Αγ. Βαρβάρας. Αυτό χτίστηκε από τον Άγιο Σωφρόνιο και βρισκόταν μόλις 1 χλμ. από την Μονή.
Η νέα Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο
Έτσι, 2.000.000 άνθρωποι σύμφωνα με την Συνθήκη της Λωζάνης εκτοπίστηκαν από την πατρώα εστία τους. Το 1930 Πόντιοι επιζώντες της γενοκτονίας ίδρυσαν την Νέα Μονή Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο, Νάουσα. Εκεί φιλοξενήθηκαν μερικά από τα κειμήλια της μονής τα οποία μεταφέρθηκαν αργότερα, από το αρχικό μοναστήρι στην Τραπεζούντα.
Την ίδια χρονιά μια φωτιά κατέκαυσε τα ξύλινα μέρη του μοναστηριού. Το έργο της φωτιάς ολοκλήρωσαν βάνδαλοι και ιερόσυλοι, οι οποίοι άρπαξαν αρκετά από τα κειμήλια της Μονής. Σήμερα η μονή χρησιμοποιείται από μοναχούς και ταυτόχρονα αποτελεί ένα εξαιρετικό μουσείο, το οποίο προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες ετησίως…
Ανακάλυψη των κειμηλίων
Ήταν το 1931, όταν στην Μονή Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα γινόταν πανήγυρη. Άνθρωποι από κάθε γωνιά της Ελλάδος συγκεντρώθηκαν εκεί, για να γιορτάσουν την Κοίμηση της Θεοτόκου· μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας. Ανάμεσα στα πλήθη ήταν πολλοί Έλληνες του Πόντου, καθώς και ο τότε Πρωθυπουργός της Ελλάδος Ελευθέριος Βενιζέλος (1864- 1936).
Σε μια σημαντική διπλωματική κίνηση, ο Μητροπολίτης Ξάνθης κ.κ. Πολύκαρπος ανάφερε τα πάντα σχετικά με την κρυμμένη εικόνα της Παναγίας Σουμελά. Ο Βενιζέλος φανερά συγκινημένος, έδωσε την υπόσχεση πως θα κάνει τα πάντα για να επαναφέρει το κειμήλιο αυτό, στην Ελλάδα.
Την ίδια κιόλας χρονιά, ο Ελευθέριος Βενιζέλος κανόνισε συνάντηση με τον Τούρκο Πρωθυπουργό Ισμέτ Ινονού. Ζήτησε από αυτόν την άδεια, να μεταβεί στην Μονή της Σουμελάς μια αντιπροσωπεία μοναχών που θα ψάξει, για τα χαμένα κειμήλια. Ο π. Αμβρόσιος που ήταν ένας από τους μοναχούς της Παναγίας Σουμελά, επιλέχθηκε από τον Μητροπολίτη Χρύσανθο της Τραπεζούντας να ηγηθεί της αποστολής.
Ο π. Αμβρόσιος ξεκίνησε για την Τουρκία στις 22 Οκτώμβριου του 1931. Με το που έφτασε στον χώρο θυμήθηκε όλα όσα είχε ζήσει κατά τη διάρκεια της εγκαταβίωσης του εκεί. Αμέσως συγκινήθηκε και ξέσπασε σε κλάματα…Δεν είχαν περάσει περισσότερο από 10 χρόνια από τότε έζησε τον ξεριζωμό από την ιδιαίτερη πατρίδα του, τον Πόντο. Με τις μνήμες νωπές από την πρόσφατη γενοκτονία αλλά και χαρά από την ευλογία της -ερειπωμένης πλέον- μονής της Παναγίας Σουμελά, οι ανασκαφές ξεκίνησαν.
Τούρκοι και Έλληνες στρατιώτες βοηθούσαν ολόψυχα στην διάρκεια των εργασιών. Σύντομα η θαυματουργή προστάτιδα του Πόντου, η εικόνα της Σουμελά και άλλα ιερά αντικείμενα βγήκαν στην επιφάνεια της γης. Με δάκρυα στα μάτια ασπάστηκαν τα ιστορικά αυτά κειμήλια· σύντομα όλα απεστάλησαν στο Μουσείο Μπενάκη όπου φυλάχτηκαν για τα επόμενα 20 χρόνια. Μέχρι και την ημέρα, που μεταφέρθηκαν στο μόνιμο τόπο φύλαξης τους…
Η Παναγία Σουμελά στη Βέροια
Το σύγχρονο προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά στη Βέροια, οφείλει την ύπαρξη της στον Φίλων Κτενίδη, έναν λόγιο συγγραφέα της εποχής και γιατρό. Η αγάπη του για τον Πόντο μεγάλη: υπήρξε εκδότης του περιοδικού “Ποντιακή εστία” (1950).
Εκεί για πρώτη φορά διασωζόταν ο λαογραφικός πλούτος του Πόντου, οι παραδόσεις και τα έθιμα του. Μάλιστα η προσπάθεια του αυτή βραβεύτηκε λίγο αργότερα από την Ακαδημία Αθηνών.
Το 1950 ο Φίλων Κτενίδης παρουσίασε το όραμα του: την ανέγερση της νέας μονής της Παναγίας Σουμελά.
Με την ανακοίνωση της ιδέας χιλιάδες Πόντιοι σε όλο τον κόσμο την αγκάλιασαν με ενθουσιασμό. Τεράστια ποσά και σημαντικές δωρεές πραγματοποιήθηκαν εκείνη την εποχή, με σκοπό την στήριξη ανέγερσης μιας εκ των πιο ιστορικών μονών του Ελλαδικού χώρου. Η τοποθεσία που επιλέχτηκε για την ίδρυση της Μονής είχε ιδιαίτερη σημασία για τον Φίλων Κτενίδη· ήταν ένα τοπίο εφάμιλλο της άγριας φυσικής ομορφιάς του Όρους Μελά στον Πόντο -ένα τοπίο που του θύμιζε αρκετά την πατρίδα του…
Το Δεκαπενταύγουστο του 1951 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος της μονής στην περιοχή Καστανιά του Βερμίου, σε μια έκταση 500 τ.μ. Ένα χρόνο αργότερα, τον Δεκαπενταύγουστο του ‘52 πραγματοποιείται και η μεταφορά της εικόνας.
Παρότι ο νέος τόπος που στεγάζει την εικόνα αποκαλείται Μονή Παναγίας Σουμελά, εν τούτοις δεν έχει τη λειτουργία μοναστηριού. Λειτουργεί περισσότερο ως Μουσείο με το εκθετήριο του να περιλαμβάνει εκκλησιαστικά άμφια, σκεύη και βυζαντινές εικόνες. Δυο καθολικοί ναοί που βρίσκονται εκεί λειτουργούνται στις μεγάλες γιορτές και στην Πανήγυρη του Δεκαπενταύγουστου.
Με διάταγμα του 1966 το προσκύνημα χαρακτηρίστηκε “Θρησκευτικό Κοινωφελές Ίδρυμα”. Είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και τελεί κάτω από την εποπτεία του Υπ. Παιδείας. Την πνευματική επιστασία του Μοναστηριού έχει ο Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων.
Για όσους επιθυμούν να την επισκεφτούν το ωράριο της μονής είναι ελεύθερο. Ανοίγει με την ανατολή του ηλίου και κλείνει με την Δύση. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα της Μητρόπολης Βέροιας
Η αρχιτεκτονική της Παναγίας Σουμελά (Πόντος)
Τα κυριότερα στοιχεία του μοναστηριακού συγκροτήματος της Σουμελά είναι η λαξευτή της εκκλησία στον βράχο, διάφορα παρεκκλήσια, ξενώνες, βιβλιοθήκη και το θαυματουργό της αγίασμα.
Το μεγάλο υδραγωγείο στην είσοδο, το οποίο τροφοδοτούσε με νερό την Μονή, είναι κατασκευασμένο από την μεριά του γκρεμού. Το υδραγωγείο έχει πολλές όμορφες καμάρες οι οποίες πρόσφατα αποκαταστάθηκαν (το μεγαλύτερο μέρος τους).
Η είσοδος στη Μονή γίνεται από μια μεγάλη και στενή σκάλα. Υπάρχει μια αίθουσα φύλαξης δίπλα στην είσοδο. Οι σκάλες οδηγούν από εκεί στην εσωτερική αυλή. Στα αριστερά, μπροστά σε μια σπηλιά, υπάρχουν πολλά μοναστικά κελλιά. Το σπήλαιο, το οποίο μετατράπηκε σε εκκλησία, αποτελεί το κέντρο της μονής. Η βιβλιοθήκη είναι στα δεξιά.
Το μεγάλο κτίριο με μπαλκόνι στο μπροστινό μέρος του βράχου χρησιμοποιήθηκε για τα κελιά των μοναχών και για την στέγαση των επισκεπτών. Χρονολογείται από το 1840.
Τα εσωτερικά και εξωτερικά τοιχώματα της λαξευτής εκκλησίας και τα τείχη του παρακείμενου παρεκκλησίου είναι διακοσμημένα με αγιογραφίες. Το κύριο τους θέμα είναι βιβλικές σκηνές που αναφέρονται σε γεγονότα της ζωής του Χριστού και της Παναγίας. Η πιο γνωστή αγιογραφία είναι αυτή της Παναγίας, με τα χέρια της να βρίσκονται σε στάση δέησης. Άλλες εικόνες που ξεχωρίζουν στο χώρο είναι στο αριστερό άκρο όπου εμφανίζεται η Παναγία Ένθρονη και στην αντίθετη πλευρά, η βιβλική σκηνή του Ιώβ με την φάλαινα.
Κατά τη διάρκεια των έργων αποκατάστασης 2015-2017, ανακαλύφθηκε μια μυστική σήραγγα η οποία οδηγούσε σε μια θέση που πιστεύεται ότι χρησίμευε ως ναός ή παρεκκλήσι. Επίσης ανακαλύφθηκαν αχνές αγιογραφίες με κεντρικό θέμα τον Παράδεισο, την κόλαση καθώς και την Μέλλουσα Κρίση.
Όλα αυτά μπορείτε να τα δείτε σε μια 3d περιήγηση στο εσωτερικό της Παναγίας Σουμελά.
Πως να πάτε εκεί
Από τον Ιούλιο του 2019, υπάρχουν τουλάχιστον δύο απευθείας dolmuş (μισθωτά minibus) που εκτελούν το δρομολόγιο από την Τραπεζούντα ως τη μονή Σουμελά. Αναχωρούν καθημερινά στις 11 π.μ και στις 2 μ.μ με επιστροφή. Το σύνολο του ταξιδιού είναι 25 τούρκικες λίρες (₺) και διαρκεί περίπου 4 ώρες. Η είσοδος είναι 15₺.
Όσοι έρχονται με δικά τους οχήματα μπορούν να βρεθούν σε απόσταση μόλις 300 μέτρων από την μονή Σουμελά, όπου υπάρχει ένα πάρκο αυτοκινήτων μπροστά από το παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας. Υπάρχει ένα πρόσθετο τέλος 20 ₺ για τα αυτοκίνητα, που καταβάλλονται στην είσοδο του εθνικού πάρκου.
Η αντιστοιχία του ευρώ με την τούρκικη λίρα είναι περίπου 1(€) EUR = 6.16206 ₺
Σας προτείνουμε
…να επισκεφτείτε επίσης το πολύ γραφικό και ιστορικό μουσείο της Αγίας Σοφίας. Πρόκειται για μια όμορφη και γραφική εκκλησία που μετατράπηκε σε τζαμί και αργότερα σε μουσείο. Αποτελείται από μοναδικά μωσαϊκά, θυμίζοντας της συνώνυμη της, ιστορική Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη. Επίσης μπορείτε να επισκεφτείτε το μοναδικό φυσικό τοπίο, της λίμνης Uzungöl. Θα την βρείτε σε απόσταση 99 χλμ. από την Τραπεζούντα ( 1 ώρα και 15′ με το αυτοκίνητο) σε υψόμετρο 1090μ. Φυσικά η θέα που προσφέρει είναι μοναδική!
