Ο θάνατος μπορεί να έχει και μια εύθυμη πλευρά? Ναι, σύμφωνα με τον Dimitriu Pop! Για πάνω από 30 χρόνια έχει αναλάβει να μεταβάλει τον πόνο σε χαρά για τους τοπικούς κατοίκους της πόλης Sapanta.
Ένα νεκροταφείο διαφορετικό από τα άλλα!
Πίσω από την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, σε αυτή την πόλη των 5.000 (ζωντανών ακόμη) ψυχών στη Βόρεια Ρουμανία, υπάρχει ένα νεκροταφείο μοναδικό στον κόσμο. Είναι παγκοσμίως γνωστό ως το “Χαρούμενο Νεκροταφείο” και σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά τουριστικά αξιοθέατα της Ρουμανίας. Αν το επισκεφτείτε θα δείτε επιτύμβιες πλάκες γεμάτες ζωηρά χρώματα, εικόνες και ένα πρωτότυπο ποίημα, το οποίο αποκαλύπτει κάτι για τη ζωή και το χαρακτήρα του αιώνιου κατοίκου του…οικοπέδου. Μερικοί από τους στίχους είναι αστείοι, άλλοι είναι περισσότερο πνευματώδεις. Και κάποιοι από αυτούς συγκινούν, αφού διηγούνται την μοίρα αυτών που τερμάτισαν την ζωή τους με απρόσμενο ή…και πολύ απρόσμενο τρόπο! Όπως στον παρακάτω “κάτοικο” του Χαρούμενου Νεκροταφείου που χτυπήθηκε από κεραυνό.
Η κατασκευή των σταυρών
Ο Ποπ δημιουργεί το καθένα από αυτά τα μικρά αριστουργήματα, ακολουθώντας μια παράδοση που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1930 από τον μέντορα του Ιον Σταν Πάτρα, ο οποίος σκάλιζε τους σταυρούς αυτούς μέχρι και το θάνατό του το 1977. Όταν κάποιος στο χωριό πεθαίνει, η οικογένεια έρχεται στο Pop και τον καλεί να δημιουργήσει ένα σταυρό, τον οποίο χαράζει από ξύλο βελανιδιάς στο μικρό του εργαστήρι, ακριβώς δίπλα από την εκκλησία της Κοιμήσεως. Μόνο ο Pop θα αποφασίσει τι θα απεικονίσει η εικόνα και τι θα αναγράφει ο στίχος. Τα ποιήματα αυτά δεν χλευάζουν τον τάφο ή τον…κάτοικο του αλλά σε πολλές περιπτώσεις συνοδεύονται από το χιούμορ! Διάσημος είναι ο “Σταυρός της Πεθεράς”:
Κάτω από το βαρύ αυτό σταυρό/Η πεθερά μου βρίσκεται καιρό/
Τρεις μέρες να ‘χε ζήσει παραπάνω/ Θα ‘μουν εγώ στη θέση της και κείνη εδώ πάνω
Εσύ που διαβαίνεις από δω/ προσπάθησε να μην την ξυπνήσεις, σε παρακαλώ
Γιατί αν στο σπίτι έρθει πάλι/ θα μου φωνάζει πρωί – βράδυ
Έτσι και εγώ θα συμπεριφέρομαι σωστά/ απ’ τον τάφο να μη σηκωθεί ξανά
Μείνε εδώ καλή μου πεθερά!/
Ολόκληρη η ζωή σε ένα ποίημα
Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί πως οι συγγενείς θα ήταν λογικό να θυμώσουν. Σύμφωνα με τον Pop όμως αυτό δεν συμβαίνει στην πόλη της Sapanta. “Είναι η πραγματική ζωή ενός ανθρώπου. Αν του άρεσε να πίνει, γράφεις αυτό. Αν του άρεσε να εργάζεται, γράφεις αυτό…” Οι στίχοι γράφονται στο πρώτο πρόσωπο και αυτός που τους διαβάζει νιώθει πως έχει μια μικρή επικοινωνία με την…άλλη πλευρά! Κατά κάποιο τρόπο νιώθεις πως έχεις γνωρίσει το άτομο στους οποίους αναφέρονται όπως στην περίπτωση, της “Καλής Μαγείρισσας”:
Εδώ αναπαύομαι για πάντα/ Το όνομα μου είναι Ηλιάνα/
Για όσο καιρό ήμουν στη ζωή/ στον φούρνο έψηνα πολύ/
Έκανα καλό φαγητό/ οκτώ παιδιά περίμεναν για αυτό/
Στο τραπέζι όλα καθισμένα/ Φεύγανε πάντα χορτασμένα/
Τους έμαθα όλα τα σωστά/ Να έχουνε πάντοτε καλή καρδιά/
Όπως επιθυμώ όλοι οι άνθρωποι να είναι/
Δοξασμένο να ‘ναι του Θεού το όνομα/ Σε όλα μου τα παιδιά έδωσε οικογένεια…/
Βέβαια δεν είναι όλα τα ποιήματα έτσι στο Χαρούμενο Νεκροταφείο της Sapanta. Ιστορίες απιστίας και υπερβολικής χρήσης αλκοόλ συνοδεύουν πολλές από τις επιτύμβιες πλάκες αφού σύμφωνα με τον Pop “κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί σε μια μικρή πόλη…” Ακόμη όμως και αν δεν γνωρίζετε Ρουμανικά οι εικόνες πάνω στο σταυρό λένε ξεκάθαρα τις ιστορίες. Πολλές δείχνουν σκηνές από την καθημερινότητα των ανδρών να εργάζονται στα χωράφια ή γυναίκες να κάνουν οικιακές δουλειές. Άλλες αντικατοπτρίζουν τα πράγματα που αγαπούσε ο…μακαρίτης στην επίγεια ζωή του: οικογένεια, φίλους, φάρμα, ποτό. “Οι οικογένειες θέλουν πραγματικά την αληθινή ζωή του ατόμου να εκπροσωπείται στο σταυρό” λέει ο Pop “αλλά μερικές φορές αυτό είναι δύσκολο. Όλοι έκαναν περίπου την ίδια ζωή και θέλουν οι πλάκες τους να διαφέρουν από των άλλων…”
Συνέχιση της παράδοσης
Ο Pop κατασκευάζει 20-30 σταυρούς ετησίως ανάλογα με το πόσοι άνθρωποι… καταλάβατε! Εν τω μεταξύ ο ίδιος όπως οι περισσότεροι άνθρωποι στην αγροτική Ρουμανία ασχολείται με την γεωργία. Κάνει επίσης χειροποίητα έπιπλα και διακοσμητικά κομμάτια για τα οποία καμαρώνει αρκετά. Το Χαρούμενο νεκροταφείο περιέχει περίπου 700 τάφους και παρόλο που είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς τόπους της Ρουμανίας -μαζί με τους μόνιμους και τους…προσωρινούς επισκέπτες του αφού λειτουργεί σαν μουσείο- υπάρχει ακόμα αρκετός χώρος για μελλοντικούς κατοίκους ένας εκ των οποίων είναι και ο Pop. Έχει ήδη κλείσει την θέση του στον χώρο και προσπαθεί να διασφαλίσει την συνέχεια της παράδοσης από τους επόμενους, εκπαιδεύοντας διαρκώς άτομα που θέλουν να συνεχίσουν το έργο του. “Δεν μπορεί να είναι απλά ο οποιοσδήποτε” λέει ο Pop αφού ” θα έχουν τρεις δουλειές να κάνουν … Θα πρέπει να είναι γλύπτες, ζωγράφοι και ποιητές -όλα σε ένα”.
Το παράδειγμα του Σταν Πάτρας
Περπατώντας ανάμεσα στους γαλάζιους, πολύχρωμους σταυρούς του “Χαρούμενου Νεκροταφείου”, κάπου θα συναντήσετε και τον σταυρό του Ιον Σταν Πάτρας, του ανθρώπου που ξεκίνησε όλη αυτή την παράδοση από το 1935 με σκοπό να απαλύνει για λίγο την θλίψη των συνχωριανών του. Όντας ο ίδιος ένας μελλοντικός κάτοικος του “Χαρούμενου νεκροταφείου,” λίγο πριν πεθάνει αποφάσισε να μας μιλήσει για τον εαυτό του μέσα από την πλάκα του και το ποίημα που κατασκεύασε ο ίδιος. Με τελική ημερομηνία το 1977 αναφέρει:
Από τότε που ‘μουνα μικρό παιδί/ Σταν Ιον Πάτρας ήταν το όνομα μου
Ακούστε με καλοί μου άνθρωποι/ γιατί εγώ ψέμματα δεν λεω
Όλες μου τις ημέρες στην γη/ να βλάψω δεν ήθελα κανέναν
Μόνο το καλό όσο μπορούσα έκανα/ παντού και στον καθένα
Αχ, αυτός ο μάταιος κόσμος/ Το να τον ζω ήταν τόσο δύσκολο…
Επιθυμία του Σταν Πάτρας ήταν οι άνθρωποι να τον επισκέπτονται ακόμη και μετά τον θάνατο του. Κάτι που σίγουρα το κατάφερε. Όσο για εσάς, αν τελικά αποφασίσετε να επισκεφτείτε το μοναδικό αυτό χώρο στην Sapanta της Ρουμανίας ένα μόνο πράγμα είναι σίγουρο…Δεν θα μπορέσετε να θυμηθείτε άλλη φορά που να γελάσατε τόσο πολύ μέσα σε ένα νεκροταφείο!
Η Ρουμανία είναι η χώρα των Χρωμάτων! Μετά το γαλάζιο του Χαρούμενου νεκροταφείο της Sapanta ακολουθούν τα “ζωγραφισμένα” μοναστήρια της Bucovina και Susevita. Και αν θέλετε να συνεχίσετε στον ίδιο τόνο με το Χαρούμενο Νεκροταφείο μπορείτε να επισκεφτείτε το Κάστρο του Bran. Για όσους δεν το γνωρίζουν λέγεται και “Κάστρο του Κόμη Δράκουλα…”
Συγχαρητήρια κ μπράβο σας